BIP - Starostwa Powiatowego w Łomży

Biuletyn Informacji Publicznej

Protokół nr 63/09 z posiedzenia Zarządu Powiatu Łomżyńskiego w dniu 23 stycznia 2009 roku.

Posiedzenie odbyło się w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Łomży, przy ul. Szosa Zambrowska 1/27. Otwarcie obrad nastąpiło o godzinie 10.00, natomiast zakończenie o godzinie 11.15.



W posiedzeniu udział wzięli członkowie Zarządu:
1. Krzysztof Kozicki - Starosta.
2. Marek Dworakowski - Wicestarosta.
3. Mieczysław Chojnowski - członek Zarządu.
4. Henryk Kłosiński - członek Zarządu.
5. Alfred Szymański - członek Zarządu.
(lista obecności stanowi załącznik nr 1 do protokołu).
W posiedzeniu uczestniczyli również zaproszeni goście (lista obecności stanowi załącznik nr 2 do protokołu).

Starosta – Krzysztof Kozicki na wstępie przywitał wszystkich zgromadzonych, po czym kontynuując obrady przedstawił proponowany porządek posiedzenia wg następującego układu:

1. Przyjęcie protokołu z 62-ego posiedzenia Zarządu.
2. Przyjęcie projektu uchwały Rady Powiatu w sprawie wyrażenia zgody na podjęcie realizacji w 2009 roku zadania pn. „Rewaloryzacja zabytkowych schodów i tarasu południowego w parku przy Muzeum Przyrody w Drozdowie” i upoważnienia Zarządu Powiatu do podejmowania wszelkich czynności niezbędnych w zakresie realizacji inwestycji.
3. Przyjęcie projektu uchwały Rady Powiatu w sprawie zamiaru likwidacji szkół.
4. Przyjęcie projektu uchwały Rady Powiatu w sprawie przyjęcia do realizacji w 2009 roku Programu Współpracy Powiatu Łomżyńskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust.3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
5. Przyjęcie projektu uchwały Rady Powiatu w sprawie szczegółowych zasad, trybu i wysokości przyznawania stypendiów osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury.
6. Przyjęcie projektu uchwały Rady Powiatu w sprawie nawiązania partnerskiej współpracy z Samorządem Rejonu Soleczniki na Litwie.
7. Podjęcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na złożenie wniosku o wygaśnięcie prawa trwałego zarządu.
8. Podjęcie decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu działek pod drogami.
9. Zapoznanie z pismem Komendy Miejskiej Policji w Łomży informującym o przeznaczeniu, przekazanych przez Powiat, środków finansowych na nagrody policjantom.
10. Zapoznanie z porządkiem obrad XXIV Sesji Rady Powiatu.
11. Sprawy różne.

Następnie Starosta poprosił o zgłaszanie ewentualnych uwag do przytoczonych tematów.

Mieczysław Chojnowski zapytał z jakich powodów w przedstawionym porządku posiedzenia Zarządu nie ma umieszczonego tematu obejmującego rozpatrzenie wniosku Komisji Budżetu z dnia 16 stycznia br. skierowanego do Zarządu Powiatu, który dotyczył wyrażenia zgody na podjecie realizacji w 2009 roku zadania pn. przebudowa drogi powiatowej Nr 1900B Piątnica Poduchowna-Czarnocin-Penza-Nagórki-Chludnie-Kupnina-Serwatki na odcinku ok. 6,5 km w ramach rezerwy subwencji ogólnej budżetu państwa i upoważnienia Zarządu Powiatu do podejmowania wszelkich czynności niezbędnych w zakresie realizacji inwestycji.

Starosta poinformował, że nie wprowadził przytoczonego tematu ze względu na to, że na Komisję Budżetu jedynie w celach informacyjnych zostało skierowanie zaopiniowanie projektu uchwały w problemowej sprawie. Natomiast właściwą merytorycznie do wydania opinii była Komisja Rozwoju Gospodarczego, która pozytywnie zaopiniowała projekt uchwały w sprawie wyrażenia zgody na podjecie realizacji w 2009 roku zadania pn. przebudowa drogi powiatowej Nr 1900B Piątnica Poduchowna-Czarnocin-Penza-Nagórki-Chludnie-Kupnina-Serwatki na odcinku ok. 6,5 km w ramach rezerwy subwencji ogólnej budżetu państwa i upoważnienia Zarządu Powiatu do podejmowania wszelkich czynności niezbędnych w zakresie realizacji inwestycji.
Ponadto dodał, że na kolejne posiedzenie Zarządu Powiatu ZDP w Łomży powinien mieć już przygotowane kompleksowe opracowanie obejmujące:
 planowane w najbliższych latach inwestycje w zakresie modernizacji metodą powierzchniowego utrwalenia,
 przygotowywane wnioski projektowe, które będą składane do różnych programów pomocowych, celem dofinansowania inwestycji drogowych,
 oraz planowane opracowania dokumentacji technicznych na modernizację poszczególnych odcinków dróg powiatowych.

Z kolei Starosta, wobec braku innych pytań i uwag, zarządził głosowanie, w wyniku którego porządek obrad obejmujący dodatkowo zaproponowane tematy został przyjęty 4 głosami za, i 1 głosem wstrzymującym się, głosów przeciwnych nie było. Z kolei zostało ogłoszone przejście do realizacji punktu pierwszego.

Ad.1 Starosta zapytał zgromadzonych czy mają zastrzeżenia do protokołu z 62-go posiedzenia Zarządu Powiatu Łomżyńskiego.

W związku z ich brakiem zarządził głosowanie, w wyniku którego ww. protokół został przyjęty 5 głosami za, głosów wstrzymujących się i przeciwnych nie było.

Ad.2 Starosta przywitał przybyłych na posiedzenie gości, po czym udzielił głosu Dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie.

Anna Archacka poinformowała, że w 2008 roku w Starostwie Powiatowym opracowano plan odnowy miejscowości Drozdowo w ramach, którego między innymi planowana jest renowacja i odbudowa zabytków schodów i tarasu w Muzeum Przyrody w Drozdowie. Plan ten został przyjęty przez Radę Gminy Piątnica. Natomiast przedłożony projekt uchwały jest niezbędnym i wymaganym załącznikiem do wniosku o przyznanie pomocy na realizację projektu pn. „Rewaloryzacja zabytkowych schodów i tarasu południowego w parku przy Muzeum Przyrody w Drozdowie” w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.
Zarząd Województwa już ogłosił konkurs. Planowana inwestycja polega na renowacji i modernizacji tarasu południowego oraz schodów zewnętrznych części parkowej Muzeum Przyrody w Drozdowie. Istniejący taras południowy o pow. użytkowej 35,6 swój obecny kształt otrzymał w latach 70-tych. W wyniku osiadania gruntu oraz źle wykonanej izolacji poziomej płyta tarasu systematycznie osiada. W celu odtworzenia istniejącego tarasu południowego planuje się wykonanie nowych żelbetonowych schodów obłożonych granitem, nowej balustrady jak również nowej płyty tarasu. Inwestycja przyczyni się do poprawy estetyki i podniesienia atrakcyjności obiektu, a tym samym miejscowości Drozdowo umożliwi kreowanie wydarzeń kulturalnych w parku muzealnym oraz oferowanie ich szerszej grupie odbiorców. Planowane nakłady na ww. zadanie wyniosą 411.370 zł z czego: wkład własny powiatu to kwota 84.568 zł; podatek VAT od kosztów zadania – 73.099 zł; wysokość refundacji ze środków w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – 253.703 zł.

Starosta dodał, że w ubiegłym roku miały nastąpić rozstrzygnięcia konkursowe w ramach PROW, jednak niestety działania te zostały przesunięte na rok obecny. Dofinansowanie jest wysokie – do 75 % wartości zadania.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie wyrażenia zgody na podjęcie realizacji w 2009 roku zadania pn. „Rewaloryzacja zabytkowych schodów i tarasu południowego w parku przy Muzeum Przyrody w Drozdowie” i upoważnienia Zarządu Powiatu do podejmowania wszelkich czynności niezbędnych w zakresie realizacji inwestycji został przyjęty 5 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (powyższy dokument stanowi załącznik nr 3 do niniejszego protokołu).

Ad.3 Starosta poinformował, że na aktualne posiedzenie Zarządu Powiatu został wprowadzony projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie zamiaru likwidacji szkół, ponieważ rozmowy z Burmistrzem Jedwabnego w prawie przejęcia przez samorząd Jedwabnego ZSOiZ w Jedwabnem trwały jeszcze przed kilkoma dniami. Natomiast wypracowana koncepcja przewiduje przekazanie Szkoły z dniem 1 września br. Starosta zaznaczył przy tym, że początkowo prowadzone były starania, aby przekazać Szkołę jak najszybciej z dniem 1 lutego lub 1 marca, celem przeprowadzenia kolejnego naboru przez nowy organ prowadzący.
W związku z powyższym w celu uregulowania formalności podjęto czynności zmierzające do wygaszenia kierunków kształcenia, w których od pewnego czasu nie ma kształcenia i istnieją one jedynie na papierze.

Elżbieta Gosk – główny specjalista ds. oświaty i kultury dodała, że projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie zamiaru likwidacji szkół rozpoczyna procedurę przekazania ZSOiZ w Jedwabnem. Kolejnym krokiem będzie wydanie w terminie 14 dni opinii przez Kuratora Oświaty, po czym zostanie przedłożona uchwała o likwidacji ww. – de facto martwych kierunków kształcenia. Z kolei do końca lutego zostanie przedłożony projekt uchwały o rozwiązaniu ZSOiZ w Jedwabnem. Rozwiązanie placówki w świetle obowiązującego prawa nie jest jej likwidacją. Do 31 maja musi być uruchomiony proces zwalniania pracowników. Do końca kwietnia zostanie przedłożony projekt uchwały o przekazaniu do prowadzenia ZSOiZ w Jedwabnem samorządowi Jedwabnego.
Kontynuując wypowiedź stwierdziła, że zasadniczo zamierza się zlikwidować z dniem 31 sierpnia 2009 r. następujące szkoły:
1) Technikum Handlowe w Jedwabnem wchodzące w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Jedwabnem.
2) Zasadniczą Szkołę Zawodową w Jedwabnem wchodzącą w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Jedwabnem.
3) Szkołę Policealną dla Dorosłych w Marianowie kształcąca w zawodzie: Technik rachunkowości,
Będzie to oczywiście poprzedzone wystąpieniem do dnia 28 lutego 2009 roku do Podlaskiego Kuratora Oświaty w Białymstoku z informacją o zamiarze likwidacji wyżej wymienionych szkół celem uzyskania pozytywnej opinii w tej sprawie.

Henryk Kłosiński poinformował, że na posiedzeniu właściwej Komisji padło pytanie dotyczące sposobu rozwiązania umów o pracę z pracownikami administracji i obsługi.

Starosta odpowiedział, że początkowo Burmistrz był zainteresowany przejęciem ZSOiZ w Jedwabnem, ale bez pracowników administracji i obsługi. Wobec tego przygotowane zostały wypowiedzenia, jednak sprawy generalnie uległy zmianom i w czasie zostały przesunięte pewne elementy proceduralne. Po odbyciu dalszych negocjacji z Burmistrzem, Dyrektorem ZSOiZ oraz z udziałem Pani Eli Gosk uzyskaliśmy deklarację zatrudnienia większości pracowników administracji i obsługi. Problem z zatrudnieniem generalnie może dotyczyć tylko jednej osoby.
Burmistrz ma świadomość, że ma możliwość przejęcia ogromnego majątku, a kwota, którą dołoży do ZSOiZ będzie mniejsza niż za wykonanie dokumentacji technicznej na taki budynek.
Przekonywałem Burmistrza, że lepiej byłoby jak ZSOiZ zostałby przekazany samorządowi Jedwabnego jak najszybciej, że nabór i konkurs powinien ogłaszać nowy organ prowadzący, jednak te argumenty nie przekonały wszystkich samorządowców z Jedwabnego.
Symulacje co do liczby uczniów w gimnazjum Jedwabnego wskazują znaczny spadek uczniów, co także dobrze nie wróży szkole średniej w Jedwabnem, ale działania, o których dziś dyskutujemy warto podejmować.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie zamiaru likwidacji szkół został przyjęty 5 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (powyższy dokument stanowi załącznik nr 4 do niniejszego protokołu).

Ad.4 Elżbieta Gosk – główny specjalista ds. oświaty i kultury – współpraca z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego jest coraz bardziej ważna, wręcz konieczna przy realizacji różnego typu projektów. Pragnę przypomnieć, że art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakazuje organom administracji publicznej przy realizacji zadań publicznych współpracować z organizacjami pozarządowymi prowadzącymi działalność pożytku publicznego oraz określa formy tej współpracy. Z kolei w ust.3 powyższego artykułu nałożony został na organy jednostek samorządu terytorialnego obowiązek uchwalania corocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami, których działalność związana jest z realizacją zadań publicznych powiatu.
Ustawa nie zawiera wskazówek co do stopnia szczegółowości programu ani nawet co do jego powiązania z budżetem jednostki samorządu terytorialnego. Przedmiotowy Program określa sferę zadań publicznych oraz zasady współpracy samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi. Równocześnie ustala zadania priorytetowe oraz środki publiczne przeznaczone na ich realizację.
W roku bieżącym organizacje pozarządowe mogą składać do dnia 31 marca, po czym zostaną zaopiniowane przez właściwą komisję Rady Powiatu.

Starosta dodał, że na niektóre działania są zaplanowane w roku bieżącym nieco mniejsze środki, jednak wynika to z tego, iż na te formy zostają pozyskiwane środki ze źródeł zewnętrznych i nie ma potrzeby dodatkowego ich finansowania.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie przyjęcia do realizacji w 2009 roku Programu Współpracy Powiatu Łomżyńskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust.3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie został przyjęty 5 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (powyższy dokument stanowi załącznik nr 5 do niniejszego protokołu).

Ad.5 Elżbieta Gosk – główny specjalista ds. oświaty i kultury – projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie szczegółowych zasad, trybu i wysokości przyznawania stypendiów osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury jest ukłonem w stronę młodzieży szczególnie uzdolnionej artystycznie. O stypendium mogą ubiegać się osoby do 25 roku życia.
Stypendium polega na przyznaniu środków finansowych osobom realizującym określone przedsięwzięcia, jak również doskonalącym swoje umiejętności w zakresie twórczości artystycznej, opieki nad zabytkami lub upowszechniania kultury. Określenie szczegółowych zasad i trybu przyznawania ww. stypendiów oraz ich wysokości ustawodawca powierzył organom jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały.
Na terenie Powiatu Łomżyńskiego działa utalentowana, twórcza młodzież – osoby uprawiające, różne dziedziny sztuki oraz zajmujące się upowszechnianiem kultury. Dla nich stypendium stanowić będzie pomoc finansową przy realizacji prac twórczych, z drugiej strony pozwoli również na ożywienie i wzbogacenie oferty kulturalnej, będzie też służyć promocji Powiatu i Ziemi Łomżyńskiej.
Wysokość miesięcznej kwoty stypendium został podniesiony maksymalnie do 500 zł. Komisja Kultury, (…) wnioskowała o ustalenie wskaźnika, na podstawie którego rosłaby wysokość stypendium, jednak uznano, że wartość odpowiadająca np. około 20 – 30 % najniższego wynagrodzenia pozornie sugeruje, iż jest to niewielka kwota. W związku z tym zrezygnowano z takiego uregulowania.
Projekt uchwały jest sformułowany dość elastycznie, aby dawać pewne możliwości, np. w zakresie wysokości stypendium do maksymalnej wysokości do 500 zł.

Barbara Gorzęba – Skarbnik Powiatu poinformowała, że maksymalna kwota 500 zł odnosi się do jednego stypendium, które mogą być przyznane kilku osobom.

Starosta – samorządy o większych budżetach przeznaczają rocznie na takie stypendia kwoty po kilkadziesiąt lub nawet kilkaset tysięcy złotych

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie szczegółowych zasad, trybu i wysokości przyznawania stypendiów osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury został przyjęty 5 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (powyższy dokument stanowi załącznik nr 6 do niniejszego protokołu).

Następnie została ogłoszona 10-ciominutowa przerwa, po zakończeniu której głos zabrał Starosta Łomżyński (w dalszych obradach – z powodu pełnienia innych obowiązków służbowych – nie uczestniczył Wicestarosta – Marek Dworakowski)

Ad.6 Krzysztof Kozicki – projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie nawiązania partnerskiej współpracy z Samorządem Rejonu Soleczniki na Litwie wynika z tego, że zamierzamy pozyskać partnera zagranicznego, aby móc uczestniczyć w składaniu projektów w ramach tzw. programów transgranicznych, dotyczących współpracy międzynarodowej – np. Interreg itp. Partnerzy z Rejonu Soleczniki na naszą propozycję odpowiedzieli błyskawicznie i zamierzają nas odwiedzić już w przyszłym tygodniu, będą także obecni na sesji, na której będziemy przyjmować przedmiotową uchwałę.

Wiesław Jemielity – Sekretarz Powiatu – krótko uzupełniając dodam, że podjęcie niniejszej uchwały umożliwi realizację wspólnych projektów z partnerem litewskim w zakresie realizacji zadań własnych należących do właściwości powiatu. Realizacja projektów w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Litwa 2007-2013 finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wymaga posiadania partnera na podstawie zawartego porozumienia o współpracy. Zawarte porozumienie umożliwi także aplikowanie do innych programów, których kryteria oparte są na współpracy międzynarodowej.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie nawiązania partnerskiej współpracy z Samorządem Rejonu Soleczniki na Litwie został przyjęty 4 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (powyższy dokument stanowi załącznik nr 7 do niniejszego protokołu).

Ad.7 Stanisław Kozikowski – Naczelnik Wydziału „GN” stwierdził, że projekt uchwały w sprawie wyrażenia zgody na złożenie wniosku o wygaśnięcie prawa trwałego zarządu dotyczy działek na terenie gminy Nowogród, które zgodnie z podjętą uchwałą w sprawie pozbawienia kategorii dróg powiatowych przestały wchodzić w skład nieruchomości zarządzanych przez Powiat – Zarząd Dróg Powiatowych. Wobec tego wskazane jest wygaśnięcie prawa trwałego zarządu nad tymi nieruchomościami. Jednak przed tym organ nadzorujący – w tym przypadku Zarząd Powiatu musi wyrazić zgodę na złożenie wniosku w tej sprawie.

Henryk Kłosiński zapytał czy tymi gruntami zarządza już samorząd gminy Nowogród.

Stanisław Kozikowski odpowiedział, że zasadniczo wspomniany samorząd już zarządza tymi gruntami, ponieważ zgodnie z podjętą we wcześniejszym okresie uchwałą została zmieniona kategoria dróg z powiatowych na gminne.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu uchwała w sprawie wyrażenia zgody na złożenie wniosku o wygaśnięcie prawa trwałego zarządu została podjęta 4 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (uchwała Nr 63/183/09 Zarządu Powiatu Łomżyńskiego z dnia 23 stycznia 2009 roku stanowi załącznik nr 8 do niniejszego protokołu).

Ad.8 Stanisław Kozikowski – Naczelnik Wydziału „GN” stwierdził, że projekty decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu działek pod drogami są konsekwencją działań omówionych w poprzednim punkcie, przy czym poprzednia uchwała miała charakter porządkowy, a przedłożone projekty decyzji mają za zadanie formalne wygaszenie trwałego zarządu działek pod drogami wymienionymi w analizowanym dokumencie.

Zebrani nie wnieśli pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego projektu uchwały.

W zarządzonym głosowaniu decyzja o wygaśnięciu trwałego zarządu działek pod drogami została podjęta 4 głosami za, głosów przeciwnych i wstrzymujących się nie było (decyzja GN.I.7002-1/2008 Zarządu Powiatu Łomżyńskiego z dnia 23 stycznia 2009 roku stanowi załącznik nr 9 do niniejszego protokołu).

Ad.9 Wacław Sierbiński – Naczelnik Wydziału ROŚB odczytał pismo Komendy Miejskiej Policji w Łomży informującym o przeznaczeniu, przekazanych przez Powiat, środków finansowych na nagrody policjantom załącznik nr 10 do niniejszego protokołu).

Starosta poprosił, aby skierować do Komendanta Policji pismo z prośbą, żeby w przyszłości nagrody finansowe przyznawane policjantom były wręczane w sposób uroczysty – na sesji rady Powiatu lub posiedzeniu Zarządu Powiatu.

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego tematu.

Ad.10 Starosta zapoznał zgromadzonych z porządkiem obrad XXIV Sesji Rady Powiatu. Wyjaśniając przypomniał, że na sesji wprowadzony zostanie temat dotyczący podjęcia uchwały w sprawie zamiaru likwidacji szkół (proponowany porządek obrad stanowi załącznik nr 11 do niniejszego protokołu).

Zebrani nie wnieśli innych pytań lub uwag odnoszących się do przedstawionego tematu.

Ad.11 W sprawach różnych nie poruszono żadnych zagadnień.

Następnie Starosta, z uwagi na wyczerpanie tematów zamieszczonych w porządku dziennym, zakończył 63-cie posiedzenie Zarządu Powiatu Łomżyńskiego.


Protokół sporządził:
Marcin Pieńkowski
Data powstania: piątek, 27 lut 2009 13:45
Data opublikowania: piątek, 27 lut 2009 13:48
Opublikował(a): Marcin Pieńkowski
Zaakceptował(a): Marcin Pieńkowski
Artykuł był czytany: 2884 razy