Wierząc, że losy jednostki, cechy jej charakteru i rozwijane talenty są ściśle powiązane ze wspólnotą rodzinną z jakiej się wywodzi, grono badaczy zebranych w dniu 30 sierpnia 2013 roku w Muzeum Przyrody w Drozdowie (Dworze Lutosławskich) poddało analizie historię rodziny Lutosławskich na tle dziejów regionu łomżyńskiego oraz Polski w wieku XIX i XX, a także biografię Witolda Lutosławskiego, ze szczególnym uwzględnieniem jego działalności kompozytorskiej oraz obywatelskiej. Wygłoszone w tym dniu referaty stworzyły „Portret rodzinny Witolda Lutosławskiego” - taki tytuł miała zorganizowana konferencja.
Zapoczątkowała ją msza święta w kościele parafialnym pw. św. Jakuba Apostoła w Drozdowie. Liturgię w intencji ś. p. Witolda Lutosławskiego i rodziny Lutosławskich sprawowali: Biskup Łomżyński Janusz Stepnowski oraz ks. kanonik Aleksander Suchocki – Proboszcz parafii w Drozdowie.
Konferencja została uroczyście otwarta przez Starostę Łomżyńskiego Lecha Marka Szabłowskiego oraz dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie Annę Archacką; oni przywitali również gości jacy przybyli do rodowej siedziby Lutosławskich wśród których znaleźli się potomkowie rodu Lutosławskich, przedstawiciele władz wojewódzkich i samorządowych, przedstawiciele świata nauki, kultury i oświaty, w tym członkowie stowarzyszeń muzycznych i związków kompozytorów, a także goście z kraju, województwa podlaskiego, Ziemi Łomżyńskiej i Drozdowa. Sesję naukową otworzyła zaś prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz (Uniwersytet w Białymstoku).
Konferencja podzielona była na dwie części: pierwszą, prowadzoną przez prof. dr hab. Małgorzatę Dajnowicz zatytułowaną „Lutosławscy na tle dziejów regionu i kraju” oraz część drugą - „Witold Lutosławski – kompozytor, obywatel” moderowaną przez Grzegorza Michalskiego (prezesa Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego).
Prof. dr hab. Robert Zaborowski – filozof związany z Instytutem Historii Nauki Państwowej Akademii Nauk oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, wygłosił prelekcję pt. „Filozofia życia Wincentego Lutosławskiego”, w której poruszył wybrane zagadnienia etyczne wokół których ogniskowała się refleksja filozoficzna Wincentego Lutosławskiego (był stryjem Witolda Lutosławskiego) takie jak: problem zła, relacje uczuć i rozumu, wolna wola.
Prof. dr hab. Adam Dobroński – historyk z Uniwersytetu w Białymstoku, w wystąpieniu zatytułowanym „Drozdowo i Lutosławscy w drugiej połowie XIX i w początkach XX wieku” omówił historię Drozdowa oraz losy pokoleń rodziny Lutosławskich włącznie z pokoleniem żyjącym przed drugą wojną światową; nakreślił pozycję i rolę rodziny Lutosławskich na tle ziemiaństwa łomżyńskiego.
Prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz – historyk związana z Uniwersytetem w Białymstoku, w referacie „Lutosławscy: obywatele, społecznicy, politycy...” przeanalizowała zaangażowanie społeczno-polityczne przedstawicieli rodziny Lutosławskich, zarówno w wymiarze lokalnym (działalność spółdzielcza, podejmowanie inicjatywy na rzecz społeczności lokalnej) jak i ogólnokrajowym (działalność niepodległościowa oraz polityczna).
Dr Rosario Martinez (La Coruňa) – nauczyciel języka i literatury hiszpańskiej, wygłosiła prelekcję pt. „Lutosławscy oczami cudzoziemki Sofii Casanovy”, w której przedstawiła zgromadzone w toku własnych badań (Rosario Martinez jest autorką biografii Sofii Casanovy Lutosławskiej) relacje i opinie żony Wincentego Lutosławskiego na temat rodziny Lutosławskich, stosunków w niej panujących, Drozdowa, a także Polski (m. in. społeczeństwa, jego struktury społecznej, stosunku do mniejszości żydowskiej, ról społecznych kobiet i mężczyzn). Na język polski referat przełożyła dr Maria Filipowicz-Rudek (Uniwersytet Jagielloński).
Mgr Marcin Rydzewski – historyk, adiunkt Muzeum Przyrody w Drozdowie, w referacie „Lutosławscy w Drozdowie na tle przemian społeczno-gospodarczych w podłomżyńskiej wsi po roku 1918” scharakteryzował działalność gospodarczą, spółdzielczą i społecznikowską Lutosławskich oraz specyfikę majątku jaki był ich własnością.
Mgr Krystyna Witkowska – nestorka rodu Lutosławskich, w referacie „Muzyka w rodzinie Lutosławskich na podstawie listów i wspomnień” ukazała nieodłączną muzyczną tradycję jaką należy wiązać z rodziną Lutosławskich. Tradycje te wpłynęły na Witolda Lutosławskiego. Warto przy tym dodać, że członkowie rodziny Lutosławskich, w tym ojciec Witolda Lutosławskiego - Józef, byli zainteresowani muzyką lub sami grali ( Józef Lutosławski był znakomitym pianistą).
Mgr Stanisława Chyl – wieloletnia pracowniczka i dawna dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie, wygłosiła prelekcję zatytułowaną „Witold Lutosławski w Drozdowie”, w której zaprezentowała związki Lutosławskiego z rodzinną miejscowością (w Drozdowie spędził część dzieciństwa), relacje i wspomnienia mieszkańców Drozdowa na temat młodego Witolda oraz jego rodziny.
Dr Danuta Gwizdalanka – muzykolog, autorka biografii Witolda Lutosławskiego (wspólnie z mężem Krzysztofem Meyerem), przedstawiła referat „Witold Lutosławski – Muzyka z marginesu” mówiący o różnych wątkach życia twórczego Witolda Lutosławskiego takich jak: praca w radiu (gdzie tworzył muzykę m. in. do teatrów radiowych), komponowanie muzyki rozrywkowej (co czynił pod pseudonimem Derwid).
Prof. dr hab. Charles Bodman Rae – kompozytor, dyrygent, pianista oraz wykładowca University of Adelaide w Australii, w referacie „Pozycja Witolda Lutosławskiego w świecie” przedstawił miejsce jakie zajmuje twórczość Lutosławskiego w muzyce światowej. W tym kontekście odniósł się także do cech charakterystycznych twórczości kompozytorskiej Lutosławskiego.
Prof. Krzysztof Meyer – kompozytor, pianista i pedagog związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w prelekcji noszącej tytuł „Życie Lutosławskiego w cieniu brunatnym, czerwonym i awangardowym” przedstawił biografię kompozytora w trzech okresach na jakie podzielił jego życie. Przedstawił przy tym wątki biograficzne, jego losy w kontekście historii XX wieku (m. in. II wojny światowej, Powstania Warszawskiego, komunizmu oraz promowanego wówczas kulturowego socrealizmu).
Bolesław Lutosławski – kuzyn Witolda Lutosławskiego, portrecista, fotograf oraz pisarz, w wystąpieniu „Portrety Witolda Lutosławskiego” zaprezentował i omówił wykonane przez siebie fotografie (portrety) Witolda Lutosławskiego; omówił ich powstanie, znaczenie symboliczne jakie im przypisuje (odnoszące się do cech osobowości Witolda Lutosławskiego), a także opowiedział o własnych relacjach ze stryjem.
Tadeusz Wielecki – kompozytor, muzyk, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, w prelekcji „Moje czytanie Livre... O Livre pour orchestre i trochę o sobie” omówił widniejący w tytule prelekcji utwór Lutosławskiego. Prelekcji towarzyszył koncert utworów jego autorstwa, którymi były: „Miniatury” na fortepian, „Studium gestu II” na fortepian, „Opened Series IV” na kontrabas. Koncert wykonali: Małgorzata Walentynowicz (Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku) - fortepian oraz Tadeusz Wielecki - kontrabas.
Podczas konferencji miejsce miała ceremonia uhonorowania Medalem Roku Lutosławskiego osób zasłużonym dla wykonawstwa, popularyzacji i badań muzyki Lutosławskiego. Medale wręczono: Stanisławie Chyl – badaczce historii Lutosławskich, kustosz Muzeum Przyrody w Drozdowie Barbarze Turowskiej oraz dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie Annie Archackiej. Medale wręczali: Grzegorz Michalski - prezes Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego, które Medal ustanowiło wraz z dyrektorem Instytutu Muzyki i Tańca Andrzejem Kosowskim – ustanowionym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pełnomocnikiem Obchodów Roku Lutosławskiego.
Wydarzeniu towarzyszyła wystawa planszowa „Życie i twórczość Witolda Lutosławskiego” oraz ekspozycja książek (unikatowych wydań) autorstwa przedstawicielek i przedstawicieli rodu Lutosławskich, pochodzących ze zbiorów Sławomira Zgrzywy.
Zwieńczeniem konferencji był koncert „Derwid i jemu współcześni” w wykonaniu solistów: Jacka Szymańskiego (tenor) - twórcy i dyrektora artystycznego Festiwalu Muzyczne Dni Drozdowo-Łomża, śpiewaka Opery Bałtyckiej w Gdańsku oraz Dariusza Wójcika (bas) - dyrektora Teatru Otwartego w Gdańsku, którym akompaniował pianista Rafał Lewandowski (Teatr Otwarty w Gdańsku). W programie znalazły się utwory jakie Lutosławski skomponował pod pseudonimem Derwid, należące do gatunku muzyki popularnej, a także utwory polskiego dwudziestolecia międzywojennego autorstwa Artura Golda, Jerzego Petersburskiego oraz Henryka Warsa.
Przerwom pomiędzy punktami programu towarzyszyła muzyka ludowa wykonywana przez muzyków Janusz Prusinowski Trio w składzie: Janusz Prusinowski – skrzypce, harmonia, Michał Żak – flet, klarnet, szałamaja, Piotr Piszczatowski – bębenek, baraban, skrzypce, Piotr Zgorzelski – basy, Szczepan Pospieszalski – trąbka.
W roku bieżącym ukaże się publikacja zawierająca teksty wystąpień wygłoszonych podczas konferencji.
Muzeum Przyrody w Drozdowie serdecznie dziękuje za pomoc w realizacji konferencji:
– Staroście Łomżyńskiemu Lechowi Markowi Szabłowskiemu,
– dyrektorowi Instytutu Muzyki i Tańca, Pełnomocnikowi Obchodów Roku Lutosławskiego Andrzejowi Kosowskiemu,
– członkom komitetu naukowo-organizacyjnego: prof. dr hab. Małgorzacie Dajnowicz (Uniwersytet w Białymstoku) oraz prezesowi Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego Grzegorzowi Michalskiemu,
– wszystkim potomkom rodziny Lutosławskich,
– prelegentom oraz tłumaczom,
– działaczom stowarzyszeń i organizacji muzycznych,
– Sławomirowi Zgrzywie za udostępnienie zbioru publikacji przedstawicieli rodziny Lutosławskich,
– obecnym na konferencji mediom telewizyjnym, radiowym, internetowym oraz prasie.
Dzięki Państwa współpracy i przyjaźni, razem zrealizowaliśmy to ważne przedsięwzięcie.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Lutosławski 2013 – Promesa” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
