W 160 lat po tragicznych wydarzeniach w lasach Wygody na terenie naszego Powiatu, uznawanych za najtragiczniejszy epizod Powstania Styczniowego w Guberini Łomżyńskiej, odsłonięto pomnik, upamiętniającyc młodzież Ziemii Łomżyńskiej. 21 lipca 1863 r. w Wygodzie pod Łomżą wojsko rosyjskie zaskoczyło 50 bezbronnych młodych ludzi, którzy kierowali się do oddziałów powstańczych działających w okolicy Czerwonego Boru. W 1913 roku Stanisław Zieliński pisał w swojej publikacji "Bitwy i potyczki 1863-1864" o tym mordzie na młodzieży: "Obnażonych i przywiązanych do drzewa zabijano powolnymi razami, innym wyłupiono przed śmiercią oczy, drugim połamano kości, innym na koniec wydzierano wnętrzności.". Jedyną pamiątką tej tragedii był wysoki na 90 cm żelazny krzyż nagrobny w Wygodzie. Profesor Andrzej Nowak podnosił w styczniu 2018 roku, iż najbardziej okazałą pamiątką związaną z okresem Powstania Styczniowego na terenie Gubernii Łomżyńskij, będącej terenem szczególnie ostrych walk, jest dziś odnowiony grobowiec szefa żandarmów generała kawalerii Imperium Rosyjskiego, Andrieja Aleksandrowicza Kucyńskiego (1803-1875). Znajduje się on w miejscowości Orło, w gminie Małkinia Górna, powiat Ostrów Mazowiecka. Żeliwno-ceglana kaplica nagrobna z 1875 roku została odrestaurowana w latach 2010-2012 przez Nadleśnictwo Ostrów Mazowiecka.
Wszystko to doprowadziło do podjęcia inicjatywy, której pomysłodawcą jest Prezes Stowarzyszenia Pamięci Walczących z Komunizmem i Faszyzmem „Zapora” - Jerzy Wnorowski, posiadający zaszczytne miano Świadka Historii, w którą włączył się samorząd Powiatu Łomżyńskiego wraz z samorządami gminnymi, Miasta Łomży, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Towarzystwo Przyjaciół Ziemii Łomżyńskiej, Łomżyńskie Towarszystwo Naukowe im. Wagów, I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łomży oraz II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Łomży. W latach 2019-2022 podczas spotkań organizowanych w Starostwie Powiatowym w Łomży zdecydowano o formie upamiętnienia, sposobie sfinansowania oraz wyborze miejsca, w którym pomnik zostanie umiejscowiony.
W czwartek 15 czerwca 2023 r. w parku II Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Łomży odbyła się uroczystość i poświęcenie obelisku upamiętniającego 50. Łomżyńskich Gimnazjalistów zamordowanych przez Rosjan w 1863 roku oraz bohaterów Powstania Styczniowego poległych na terenie powiatu łomżyńskiego.
Dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku dr Marek Jedynak przypomniał, że młodzi ludzie, którzy podczas II Wojny Światowej walczyli dorastali właśnie w legendzie ostatnich jeszcze wówczas żyjących powstańców styczniowych. Mówił: „Wśród nas nie ma nawet 50 młodych ludzi, uczniów, a taka liczba zginęła z rąk żołnierzy imperium rosyjskiego, które przez ponad 100 lat władało częścią naszego kraju”.
Następnie inicjator upamiętnienia zamordowanych uczniów Pan Jerzy Wnorowski Prezes Stowarzyszenia Pamięci Walczących z Komunizmem i Faszyzmem „Zapora”, Świadek Pamięci wraz z licealistami I LO i II LO w Łomży odsłonili pomnik upamiętniający Powstańców Styczniowych. Pomnik poświęcił Proboszcz Katedry św. Michała Archanioła w Łomży ks. Marian Mieczkowski w asyście ojców kapucynów Andrzeja Makowskiego i Jana Bońkowskiego.
Hołd Powstańcom Styczniowym oddali Starosta Łomżyński Lech Marek Szabłowski i Wicestarosta Łomżyński Mara Dziekońska wspólnie z Senatorem RP Markiem Adamem Komorowskim.
Licznie przybyły delagacje m.in. Miasta Łomży, Garnizonu Łomża, delegacje samorządów gminnych z powiatu łomżyńskiego, Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łomży, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Towarzystwa Ziemi Łomżyńskiej, Związku Harcerstwa Polskiego Hufca Nadnarwiańskiego w Łomży im. Adama Chętnika, uczniów Szkół I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki i II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej.
Apelem pamięci prowadzonym przez 18. Łomżyński Pułku Logistyczny im. gen. Mariana Raganowicza wezwano wszystkich bohaterów Powstania Styczniowego i oddano Salwę Honorową.
Następnie w Katedrze Łomżyńskiej koncelebrowana była Msza Święta pod przewodnictwem Biskupa Łomżyńskiego Janusza Stepnowskiego w intencji Ojczyzny i Bohaterów Powstania Styczniowego oraz mieszkańców Łomży w 605. rocznicę nadania praw miejskich miastu Łomża. Biskup Łomżyński Janusz Stepnowski w homilii podkreślił patriotyzm zabitych: „Dzisiejszy dzień jest też dniem, w którym wspominamy męczeństwo młodych mieszkańców naszego Grodu z czasów Powstania Styczniowego. 160 lat temu grupa młodych ludzi wyruszyła w stronę Wygody mając w sercu ten wielki patriotyzm starając się o to, aby na nowo odbudować polskość. Niestety przez siekaczy moskalskich zostali w bestialski sposób zamordowani (...)”.
Poczet sztandarowy Powiatu Łomżyńskiego reprezentowali Powiatowy Rzecznik Konsumentów Marcin Pieńkowski, Naczelnik Wydziału Organizacyjnego Ewelina Wszeborowska i Główny Specjalista na Stanowisku ds. obsługi Rady i Zarządu Powiatu Justyna Olbryś.
Projektantką tablicy umieszczonej na granitowym głazie jest łomżyńska rzeźbiarka Urszula Sępkowska. Postać młodego mężczyzny osuwającego się z nóg, skrępowane sznurem, opadające bezwładnie ręce, zdarte ubrania oraz bolesny grymas twarzy świadczą o bólu i męczeństwie młodego człowieka. Projekt i model sfinansowany został przez Instytut Pamięci Narodowej, a pomnik przez Powiat Łomżyński, Miasto Łomża, gminy Powiatu Łomżyńskiego oraz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, które także sprawowało rolę koordynatora w zakresie prac związanych z upamiętnieniem.
Uroczystości poprzedziło zapalenie zniczy i złożenie kwiatów przed pomnikiem Bohaterów Powstania Styczniowego z 1863 r. na tzw. „Mokrej Łączce” przy Szosie Zambrowskiej.
Z okolic Łomży wywieziono na Syberię ponad 600 powstańców i tych, którzy udzielili im pomocy.
Cześć i chwała Bohaterom!
