19 maja 2022 r. na Cmentarzu Katedralnym w Łomży odbyły się uroczystości pogrzebowe 7-letniego Romualda Lenczewskiego. Mszy pogrzebowej przewodniczył ksiądz infułat dr Jan Sołowianiuk w asyście kapelana wojskowego – komandora podporucznika księdza Bolesława Leszczyńskiego, księdza Tomasza Trzaski z Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej oraz księdza Aleksandra Dobrońskiego - proboszcza parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Kozińcach. Asystę honorową pełnili żołnierze 18. Łomżyńskiego Pułku Logistycznego.
5 października 1943 r. w miejscowości Leńce koło Białegostoku 7 - letni Romuald Lenczewski został zastrzelony przez Niemców strzałami w głowę podczas obławy niemieckiej wymierzonej w ukrywających się u rodziny Lenczewskich członków Armii Krajowej - Owsińskich. Janusz Owsiński ps. „Dołęga” był adiutantem Komendanta Obwodu AK Białystok Powiat, zaś jego brat Andrzej ps. „Rola” pełnił funkcję szefa łączności alarmowej tego samego Obwodu. Owsińscy wraz z matką Anną byli kilka miesięcy wcześniej łącznikami pomiędzy Komendą Obwodu, a stacjonującymi w Leńcach oddziałami Uderzeniowych Batalionów Kadrowych.
Owego tragicznego dnia Romek Lenczewski wraz z ciotecznym bratem bawili się obok domostwa. Chłopcy zauważyli nadjeżdżające niemieckie ciężarówki. Kuzyn Romka wbiegł do domu by powiadomić rodzinę. Romek postanowił ostrzec rodziców pracujących w polu. Zaczął biec w ich kierunku krzycząc "Niemcy! Niemcy!". Wówczas padły strzały wymierzone w głowę chłopca. Niemcy kazali zakopać go jednemu z mieszkańców wsi w dole przygotowanym do przechowywania ziemniaków. Człowiekiem tym do końca życia targały wątpliwości, czy nie pogrzebał jeszcze żyjącego dziecka. Badania Instytutu Pamięci Narodowej wykazały, że chłopiec był martwy w momencie zasypywania ziemią.
Na uroczystościach pogrzebowych obecni byli najbliżsi żyjący śp. Romualda - brat Tadeusz Lenczewski ze swoimi dziećmi i ich rodzinami. Obecna była również Ewa Szlaszyńska z ojcem Jackiem Cybulskim, którzy przez długie, powojenne lata zachowali pamięć o znajdującej się na ich posesji mogile Romka. To Pani Ewa skontaktowała się z Instytutem Pamięci Narodowej w celu ekshumacji szczątków i oddania chłopcu należnej czci.
10 września 2020 r. pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN przeprowadzili prace w miejscowości Leńce, których celem było odnalezienie szczątków zabitego chłopca. 6 listopada 2020 r. potwierdzono, że ujawnione w trakcie prac szczątki należą do Romualda Lenczewskiego.
Na ulicy w powstańczej Warszawie
Sprzedawano blaszane Orzełki
Zanim dziecko Virtuti dostanie
Niech Orzełkiem na czapce się cieszy
Nie chciał nikt żeby dzieci walczyły
Nie chciał nikt by co dnia umierały
Lecz powstrzymać ich nikt nie miał siły
Same sobie broń zdobyć umiały
Ile Orłów sprzedano zbyt tanio?
Ile Orłów sprzedano zbyt drogo...
Cena prawdą umarłych zostanie...
Żywi z bólu rozliczyć się mogą...
(...)
Orzeł Biały miał grób na ceglanej
W bramie była Maryi figurka
Krzyż Virtuti przyznany zostanie
Wszystkim Dzieciom z Naszego Podwórka
Słowa piosenki ,,Orzeł Biały” Romana Kołakowskiego stały się klamrą homilii wygłoszonej przez ks. Tomasz Trzaskę podczas uroczystości pogrzebowych. Podczas kazania kapłan wielokrotnie podkreślał ogromną stratę dla całej rodziny, a także dla narodu Polskiego. ,,...Żegnamy Cię mały Bohaterze !... Do zobaczenia, Niech żyje Polska"
Po Mszy Świętej kondukt żałobny w asyście Wojska Polskiego przeszedł do miejsca pochówku.
"Ten, kto strzela do bezbronnego dziecka, przynosi żałobę i ból nie tylko w rodzinnym domu, nie tylko tym, którzy są najbliżej, ale zaprzecza cywilizacji. Nie można tych, którzy mordują dzieci nazwać cywilizowanymi. Rozumiały to i rozumieją ludy na całym świecie." - mówił podczas ceremonii Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki. I dalej: "On nigdy nie powinien zginąć. Nie powinien zginąć, bo był bezbronnym 7-letnim chłopcem, który stawał twarzą w twarz z uzbrojonymi żandarmami. Instytut Pamięci Narodowej nigdy nie pozwoli zapomnieć o polskich ofiarach II Wojny Światowej."
Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Krzysztof Szwagrzyk podkreślił ,,Ona pokazuje nam przede wszystkim historię Romualda Lenczewskiego, że wydarzenia które miały miejsce w Polsce przed lat. Dla bardzo wielu Polaków nie jest wcale czasem historycznym czasem który mamy już za sobą, o którym nawet nie pamiętamy. Żyjemy w Państwie które doświadczyło ogromu cierpień, które poniosło w wyniku różnych działań totalitarnych XX wieku, które Polskę spotkały - wiele ofiar. Po bardzo wielu z nich nie został żaden ślad. Sytuacja kiedy dzisiaj w roku 2022 w Polsce odbywają się w różnych miejscach pogrzeby, pogrzeby takie jak ten w Łomży, ofiary zbrodni niemieckiej, (...) pokazują, że po pierwsze Państwo Polskie realizuje swój obowiązek poszukiwania ofiar, po drugie pokazują, że dla nas ta historia wcale nie jest przeszłością. My nią ciągle żyjemy i tak będzie, bowiem dla nas są to sprawy ciągle żywe. Ja myślę, że nie tylko dla rodziny ten moment ma ogromne znaczenie. Moment, kiedy można wreszcie po wielu latach pochylić się nad trumną, pomodlić się, a potem już w miejscu nie symbolicznym, tylko rzeczywistym, prawdziwym złożyć kwiaty, zapalić znicze. To jest coś na co wielu Polaków wciąż jeszcze czeka, aż trudno uwierzyć, że tak wielu.".
Bogusław Szczepan Łabędzki główny specjalista Wieloosobowego Stanowiska do spraw Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Białymstoku mówił o pracach badawczych IPN-u ,,W oparciu o postanowienie Wojewody Podlaskiego i Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej przystąpiliśmy do pracy, wydawało nam się że to będzie bardzo proste, (...) niestety okazało się w trakcie prac, nieoczekiwanie trafiliśmy na szczątki jeszcze innego dziecka, (...). Natomiast już sama mogiła czy to miejsce gdzie Romek został złożony po swojej śmierci znajdowało się w przesunięciu około 3 metrów od tego upamiętnienia. Historia też później okazała się ważna istotna też dla rodziny dla bliskich, ale także dla mieszkańców Leniec, dlatego że późniejsze badanie antropologiczne wyjaśniło bezpośrednią przyczynę zgonu tego chłopca. Przez wiele lat powtarzana była wersja, że został ranny i żywy wrzucony i przysypany ziemią, wiadomo że we wszystkich budzimy bardzo dramatyczne odczucia. Tutaj udało się ustalić, że żandarm oddał jeszcze drugi strzał do rannego już dziecka i tym strzałem go dobił. Pokazuje to też, że te zbrodnie niemieckie charakteryzowały się takim okrucieństwem."
Wicestarosta Łomżyński Maria Dziekońska złożyła na grobie Romka Lenczewskiego kwiaty i znicz. Uważa, że ceremonie takie jak ta, to nie tylko oddanie hołdu ofiarom wojny, ale też bardzo czytelne przesłanie dla współcześnie żyjących, wymagające samookreślenia, skonfrontowania się z różnymi rzeczywistościami, z którymi tutaj mamy do czynienia.
Zastępca Dowódcy 18. Łomżyńskiego Pułku Logistycznego ppłk Krzysztof Rabek przekazując flagę, która okrywała trumnę podczas pogrzebu, dla bratanka zamordowanego Romualda z całą mocą polecił "Niech będzie przechowywana w zaszczytnym miejscu - w domu, w rodzinie, w sercu!". Słowa te podkreślają nie tylko wymiar pamiątki, ale przede wszystkim narodowych wartości.
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku reprezentował Dyrektor dr hab. Piotr Kardela wraz pracownikami: Naczelnikiem Oddziałowego Biura Badań Historycznych dr. Hab. Krzysztofem Sychowiczem, Naczelnikiem Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa dr. Jarosławem Schabieńskim, Naczelnikiem Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Urszulą Gierasimiuk.
W uroczystości pogrzebowej udział wzięli również m.in.: Wicewojewoda Podlaski Tomasz Madras, Szef Wojskowego Centrum Rekrutacji w Łomży ppłk Adam Olszewski, mjr Osakowski w zastępstwie za ppłk Dariusza Chardziejko Dowódcę 13. Batalionu 1. Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej, a także reprezentującego – ppłk Sławomira Kocanowskiego – Dowódcę 1. Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej, Prezydent Miasta Łomży Mariusz Chrzanowski, Wójt Gminy Dobrzyniewo Duże Wojciech Cybulski, Dyrektor Kuratorium Oświaty w Łomży Witold Gronostajski, Komendant Komendy Miejskiej Policji w Łomży Inspektor Krzysztof Woźniewski, Komendant Państwowej Straży Pożarnej w Łomży kpt. Jacek Bargielski, Nadleśniczy Nadleśnictwa Łomża Dariusz Godlewski, Dyrektor Muzeum Przyrody - Dwór Lutosławskich w Drozdowie Ewa Sznejder, Kierownik Delegatury w Łomży Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Irena Iwaniuk, Prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej Zygmunt Zdanowicz. Jego Ekscelencję Arcybiskupa Białostockiego i Gdańskiego Jakuba - reprezentował ks. Michał Czykwin z Diecezji Białostocko-Gdańskiej.
Organizatorem wydarzenia był Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki i Dowódca 18. Łomżyńskiego Pułku Logistycznego płk Paweł Gałązka.
Cześć Jego Pamięci!
