Okres grzewczy za pasem – to moment, w którym wiele osób myśli o wymianie lub zakupie kotła do ogrzewania mieszkania. Na co zwrócić uwagę? W sklepie musimy znaleźć etykietę energetyczną, która podpowie, czy jest on wydajny i oszczędny. Mówi o tym klasa efektywności energetycznej. Najlepsza to A+++, najgorsza to D.

Inspekcja Handlowa od początku roku sprawdza jakość i oznakowanie kotłów na paliwo stałe. Kontrolowane są kotły dostępne zarówno w sieciach handlowych, jak i u producentów oraz w ofertach internetowych. W trakcie kontroli pobierane są także kotły do badań laboratoryjnych.

– Czyste powietrze, zdrowie i bezpieczeństwo polskich konsumentów jest naszym priorytetem. Intensyfikujemy działania kontrolne, których celem jest wyeliminowanie z rynku tak zwanych „kopciuchów”. Do końca roku planujemy laboratoryjnie zbadać jeszcze 25 modeli kotłów. Cały czas trwają również wzmożone kontrole w sklepach – inspektorzy sprawdzają m.in. rzetelność informowania konsumentów oraz spełnienie wymogów prawnych w dokumentacji technicznej, deklaracji zgodności, oznakowanie CE, etykiety energetyczne. Weryfikujemy również za pomocą specjalnego oprogramowania tysiące ofert zamieszczanych w internecie, usuwając te dotyczące kopciuchów – mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.

Pobierz wypowiedź Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego

Najnowsze wyniki kontroli kotłów

Od początku roku do połowy września inspektorzy Inspekcji Handlowej skontrolowali 319 modeli kotłów na paliwo stałe dostępnych w dystrybucji – w większości przypadków oceniali załączoną dokumentację. 25 modeli kotłów skierowano do badań laboratoryjnych. Z dotychczas przebadanych kotłów 7 nie spełniło wymagań ze względu m.in. na zawyżony poziom emisji pyłu, tlenków azotu lub tlenku węgla albo zawyżoną deklarowaną klasę sezonowej efektywności energetycznej (w rzeczywistości kocioł miał niższą klasę, niż zadeklarował producent). Podczas jednego z badań laboratoryjnych nakręcono film, który pokazuje, jakie zagrożenie stwarza niesprawny kocioł. W tym przypadku przez nieszczelne drzwiczki wydobywa się dym i groźne gazy, stwarzające zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. Kliknij i obejrzyj film.

Trwa również weryfikacja kotłów sprzedawanych na popularnych platformach m.in. Allegro.pl, OLX.pl, sprzedajemy.pl, lento.pl, gumtree.pl, gratka.pl. Od początku roku do połowy września pracownicy UOKiK oraz Inspekcji Handlowej zakwestionowali 6 428 aukcji, na których sprzedawcy oferowali kotły niezgodne z wymaganiami. W związku z tym Prezes UOKiK poinformował właścicieli tych platform o obowiązujących przepisach i zażądał wyeliminowania tych ofert, w wyniku czego zostały one usunięte.

Na mocy porozumienia z 11 marca 2020 r. między Prezesem UOKiK a Allegro.pl, platforma podjęła działania mające na celu zapewnienie, aby umieszczane za jej pośrednictwem oferty dotyczyły kotłów na paliwo stałe, które spełniają wymagania przewidziane w obowiązujących przepisach. Ponadto Allegro.pl przekazało UOKiK dane podmiotów oferujących poprzez ich platformę niezgodne kotły na paliwo stałe. Informacje te wykorzystano w kontrolach Inspekcji Handlowej.

Aktualnie toczą się prace legislacyjne w zakresie walki ze smogiem i ubóstwem energetycznym oraz poprawą efektywności energetycznej budynków. Nowe regulacje mają w szczególności przyczynić się do obniżenia poziomu pyłów emitowanych do powietrza z sektora komunalno-bytowego. Jednym z proponowanych rozwiązań jest utworzenie Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, która posłuży do identyfikacji źródeł emisji. Planowane jest objęcie ewidencją, zarówno budynków użyteczności publicznej, jak i budynków mieszkalnych. Właściciele budynków lub zarządcy budynków lub lokali korzystający z kotłów gazowych, kotłów na paliwa stałe, pieców kaflowych, kuchni węglowych będą zobowiązani do złożenia pisemnej deklaracji do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o posiadaniu takich kotłów. W ten sposób zostaną zinwentaryzowane wszystkie źródła ciepła i spalania paliw. Naruszenie obowiązku złożenia deklaracji będzie karane jak wykroczenie.

Efekty działań IH i UOKiK

W trakcie realizowanych przez wojewódzkie inspektoraty IH kontroli kotłów na paliwo stałe 45 przedsiębiorców podjęło dobrowolne działania naprawcze i uzupełniło wymagane informacje, np. o właściwym rodzaju paliwa jakim należy palić. W 12 sprawach inspektorzy zawiadomili organy ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na wprowadzeniu do obrotu kotłów niespełniających wymagań i mogących stanowić zagrożenie dla środowiska.

W przypadku stwierdzenia podczas badań laboratoryjnych, że kocioł na paliwo stałe nie spełnia obowiązujących parametrów, po przeprowadzeniu postępowania, Prezes UOKiK może nakazać wycofanie wadliwych kotłów z rynku, w tym odinstalowanie ich z domów konsumentów oraz odkupienie urządzeń i ich utylizację na koszt producenta. Do tej pory Prezes UOKiK wszczął 11 postępowań administracyjnych w sprawie wprowadzonych do obrotu 59 modeli kotłów na paliwo stałe niespełniających wymagań, które dotyczyły kwestii dokumentacji, np. źle sporządzonej deklaracji zgodności oraz niepełnych informacji bądź ich braku w instrukcjach użytkowania i montażu, a także niezgodności stwierdzonych podczas badań. W toku postępowań przedsiębiorcy dobrowolnie podejmują działania naprawcze, głównie dotyczące nieprawidłowości w dokumentacji.

Porady dla konsumentów

Konsumencie, kupujesz kocioł na paliwo stałe? Zwróć uwagę na:

• Znak CE - musi być nim oznaczony każdy kocioł.
• Wykonanie kotła – np. jakość spawów, występowanie ostrych krawędzi, o które może się poranić osoba obsługująca kocioł.
• Wyposażenie kotła - kocioł musi być wyposażony w zawory bezpieczeństwa, np. przy sterowniku w łatwo dostępny ogranicznik temperatury bezpieczeństwa (STB) – czyli system zabezpieczający wytwornicę ciepła przed przegrzaniem się. Powinien być wyposażony w zawirowywacze, które montuje się w kanałach spalinowych kotłów. Zaburzają one ruch spalin po to, aby wymiana ciepła między gazami spalinowymi a krążącą w wymienniku kotła wodą była intensywna, a więc wysoka sprawność urządzenia. Kocioł nie powinien być wyposażony w dodatkowy ruszt.
• Materiały z jakich wykonano komorę kotła - w przypadku kotłów węglowych sprawdź, czy palenisko jest wyposażone w elementy ceramiczne, które akumulują ciepło. To pozwala uzyskać wysoką temperaturę, w której następuje dokładne spalanie substancji lotnych wydzielających się z paliwa i oznacza mniejszą emisję szkodliwych związków do atmosfery.
• Wskazanie rodzaju paliwa jakim można palić w kotle – im więcej rodzajów paliwa można stosować, tym niższa może być sprawność urządzenia. Ponadto stosowanie paliwa innego niż wskazane przez producenta może zwiększyć emisję szkodliwych związków do atmosfery lub uszkodzić kocioł. Zwróć także uwagę czy na terenie, na którym mieszkasz, nie obowiązuje zakaz używania danego rodzaju paliwa.
• Sprawność kotła wskazana przez producenta - im wyższa sprawność kotła, tym więcej ciepła można uzyskać z porcji paliwa, a zatem mniej go zużywać, nie zmniejszając komfortu cieplnego domowników.
• Sposób podawania paliwa - czy paliwo jest podawane ręcznie czy automatycznie – automatyczne podawanie paliwa oszczędza twój czas.
• Sposób spalania paliwa - kotły ze spalaniem dolnym zużywają mniej paliwa. W takich piecach pali się tylko niewielka część załadowanego paliwa w dolnej części komory zasypowej, więc paliwo starcza na dłużej.
• Pojemność komory zasypowej przy automatycznym podawaniu - jak długo kocioł będzie grzał bez konieczności uzupełniania paliwa.
• Sposób czyszczenia – produkty spalania (np. sadza) osadzają się na elementach kotła i mogą prowadzić do zmniejszenia jego sprawności lub nawet samozapłonu. Łatwy dostęp do paleniska pozwoli na utrzymanie urządzenia na odpowiednim poziomie sprawności. Kocioł może być wyposażony w system półautomatycznego oczyszczania, co ułatwi dbanie o jego sprawność. Jeżeli do czyszczenia i konserwacji konieczne są specjalne narzędzia (np. specjalne szczotki), to powinny być one dostarczone wraz z kotłem.
• Umieszczone przez producenta piktogramy ostrzegawcze, np. oznaczenie powierzchni, które mogą nagrzewać się podczas pracy lub wskazujących występowanie zagrożenia elektrycznego – producent powinien minimalizować zagrożenia dla użytkownika podczas eksploatacji kotła.
• Instrukcję obsługi, która musi być dla ciebie zrozumiała. Z instrukcji dowiesz się, jak zainstalować kocioł, czym i w jaki sposób palić. Jednocześnie w instrukcji lub dołączonej do kotła dokumentacji powinny się znaleźć informacje dotyczące demontażu, recyklingu lub utylizacji kotła po zakończeniu jego eksploatacji.
• Etykietę energetyczną, którą znajdziesz w miejscu sprzedaży. Pomoże ci ona porównać oferty i ułatwi wybór urządzenia, które jest jednocześnie oszczędne i wydajne. Najważniejszym parametrem pokazanym na etykiecie jest klasa efektywności energetycznej. Obecnie skala wynosi od A+++ (najlepsza) do D. Im wyższa klasa, tym bardziej efektywny kocioł i mniej energii zużywa do ogrzewania pomieszczeń. Wzory etykiet wraz z objaśnieniami dostępne są na stronie: www.uokik.gov.pl/kotly.
• Kartę informacyjną produktu, w której znajdziesz takie dane jak nazwa dostawcy lub jego logo, identyfikator modelu dostawcy, klasa efektywności energetycznej, znamionowa moc cieplna w kW, współczynnik efektywności energetycznej czy sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń, tj. informację na temat sprawności kotła – im wyższa, tym lepiej – oraz poziomu emisji pyłu, tlenku węgla czy tlenków azotu, a więc wpływu kotła na jakość powietrza.

Poniżej znajdziesz wartości graniczne (im niższa, tym kocioł mniej emituje szkodliwych związków):

Konsumencie, pamiętaj -  zakup kotła niespełniającego wymagań ustawowych może w ciągu najbliższych lat wiązać się z poniesieniem wysokich kosztów demontażu niedozwolonego urządzenia oraz zakupem nowego. Jeżeli masz wątpliwości co do jakość lub oznakowania kotła, skontaktuj się z Inspekcją Handlową.

Przedsiębiorco – sprzedajesz lub produkujesz kotły?  Zapoznaj się z wymaganiami dotyczącymi tych produktów. Pamiętaj - podmiot odpowiedzialny za sprzedaż kotła niespełniającego wymagań będzie mógł zostać zobowiązany przez odpowiednie organy do odkupienia i demontażu takiego urządzenia. 

Pomoc dla konsumentów:

Tel. 801 440 220 lub 22 290 89 16 – infolinia konsumencka
E-mail: porady@dlakonsumentow.pl
Rzecznicy konsumentów – w Twoim mieście lub powiecie
Dodatkowe informacje dla mediów:

Biuro Prasowe UOKiK
pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel.: 22 55 60 246
E-mail: biuroprasowe@uokik.gov.pl