Wymienione wyroki dotyczą decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, ochrony zbiorowych interesów konsumentów, a także pozwów UOKiK o uznanie klauzul za niedozwolone. W 7 sprawach Sądy w całości utrzymywały decyzje Urzędu, w 11 zostały one zmienione, a w jednym przypadku decyzja została uchylona w całości. W przypadku pozwów Sąd w jednej sprawie uznał za niedozwolone wszystkie zakwestionowane klauzule, a w jednej zmienił treść zakwestionowanej klauzuli. Poniżej przedstawiamy podsumowanie najważniejszych rozstrzygnięć sądów wydanych od 16 marca 2016 r.
OCHRONA KONKURENCJI
PKP Cargo –sygn. akt VI ACa 162/15
Pierwszy z opisywanych wyroków zapadł w sprawie PKP Cargo. W 2012 r. UOKiK uznał, ze spółka nie wykonała decyzji z 2004 r., która dotyczyła niedozwolonego różnicowania kontrahentów. Stanowisko Urzędu potwierdzały sądy kolejnych instancji. W kwietniu 2016 r. Sad Apelacyjny zdecydował jednak o obniżeniu kary finansowej – z 1,7 mln zł do 1,4 mln zł. W ustnym uzasadnieniu wyroku Sąd zauważył, że przedsiębiorca nie wykonał decyzji Prezesa UOKiK, pomimo tego, że miał świadomość konieczności zmian lub rozwiązania zakwestionowanych umów. Jednocześnie SA stwierdził, że był to pierwszy przypadek niewykonania rozstrzygnięcia Urzędu przez PKP Cargo, dlatego zdecydował o zmniejszeniu sankcji pieniężnej.
Naczelna Izba Lekarska - sygn. akt VI ACa 75/15
Sąd Apelacyjny wydał również wyrok w sprawie Naczelnej Izby Lekarskiej (NIL). W lipcu 2011 r. UOKiK zakwestionował stanowisko NIL, zgodnie z którym stosowanie homeopatii stoi w sprzeczności z zasadami etyki lekarskiej. Za przepisywanie pacjentom produktów homeopatycznych dostępnych wyłącznie na receptę groziło lekarzom wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Urząd nie analizował skuteczności homeopatii lecz uznał, że działanie samorządu lekarskiego narusza konkurencję poprzez ograniczenie dostępu do rynku przedsiębiorcom sprzedającym produkty dopuszczone do legalnego obrotu. Na Naczelna Izbę Lekarską została nałożona kara w wysokości 49 tys. zł. W grudniu 2014 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił tę decyzję, a w kwietniu 2016 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację Urzędu od wyroku sądu pierwszej instancji. W ustnym uzasadnieniu SA podał, że była to jedynie niewiążąca opinia samorządu zawodowego, która nie wpływa na możliwość przepisywania leków homeopatycznych. Jednocześnie Sąd podkreślił, że nie badał skuteczności stosowania terapii homeopatycznej.
JBB - sygn. akt VI ACa 1917/14
Kolejny wyrok w sprawie praktyk ograniczających konkurencję dotyczy decyzji z grudnia 2011 r. UOKiK
stwierdził wówczas, że producent wędlin i wyrobów mięsnych – JBB zawarł niedozwolone porozumienie z dystrybutorami jego produktów – Bruno Tassi, Jakomex oraz Makton. Przedsiębiorcy zobowiązali się do stosowania cen sztywnych hurtowej odsprzedaży wyrobów mięsnych JBB. Na trzech uczestników porozumienia (JBB, Bruno Tassi i Jakomex) zostały nałożone kary finansowe w łącznej wysokości 4,8 mln zł. Spółka Makton skorzystała z programu leniency, dzięki czemu uniknęła sankcji pieniężnej. Ukarani przedsiębiorcy odwołali się do SOKiK, który w listopadzie 2014 r. obniżył nałożone sankcje o 90 proc. – do kwoty 486 tys. zł. Powodem zmniejszenia kar finansowych był fakt, że choć doszło do zmowy, to nie została ona zrealizowana w praktyce. Wyrok sądu pierwszej instancji potwierdził Sąd Apelacyjny, który w kwietniu 2016 r. oddalił apelację spółki JBB. Bruno Tassi i Jakomex wycofały złożone wcześniej apelacje.
Farbud i Benmar - sygn. akt VI ACa 1304/14
W kwietniu 2016 r. Sąd Apelacyjny wydał wyrok dotyczący spółek Farbud z Lublina oraz Benmar z Białegostoku. Były one stronami porozumienia pomiędzy Fabryką Farb i Lakierów Śnieżka i jej 55 dystrybutorami. W grudniu 2009 r. Urząd uznał, że ograniczało ono konkurencję. Sądy kolejnych instancji potwierdzały decyzję UOKiK, stwierdzając, że doszło do zmowy. Wyjątkiem było jedynie porozumienie pomiędzy Śnieżką, a Grupą Polskie Składy Budowlane. W tym przypadku Sąd uznał, że działania PSB są zbliżone do specyfiki działalności grupy agencyjnej, a zgodnie z prawem wspólnotowym umowy agencyjne wyłączone są spod zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję.
OCHRONA ZBIOROWYCH INTERESÓW KONSUMENTÓW
Enea Operator - sygn. akt VI ACa 302/16
18 marca Sąd Apelacyjny uznał za niedozwolone klauzule stosowane przez Enea Operator. Powodem w tej sprawie był Prezes UOKIK. Przedsiębiorca nie będzie mógł używać klauzul o treści[1]:
- Jeżeli przyłączenie nie nastąpi z przyczyn wymienionych w ust. 1.2 i ust. 1.3. niniejszego paragrafu tj. odmowy wydania przez właściwe organy administracyjne wymaganych decyzji lub nie uprawomocnienia się tych decyzji lub nie uzyskania na zasadach rynkowych zgód osób trzecich na przebieg i realizację przyłącza lub elementów sieci przez ich teren, Klient zobowiązany jest do pokrycia ENEA Operator udokumentowanych wydatków poniesionych przez ENEA Operator i zobowiązań zaciągniętych przez ENEA Operator w związku z realizacja niniejszej umowy do wysokości szacunkowej kwoty opłaty za przyłączenie.
- Klient oświadcza, że udzieli ENEA Operator na wykonane elementy, o których mowa w ust. 4 pkt 3 tj. na elementy przyłącza i niezbędne zmiany w sieci, gwarancji przez okres 36 miesięcy, licząc od dnia ich sprzedaży.
W ocenie Sądu pierwsza z nich niesie ze sobą ryzyko, że konsument nie uzyska świadczenia i dodatkowo poniesie koszty w sytuacji, gdy brak realizacji inwestycji obciąża przedsiębiorcę. W przypadku drugiej zauważył, że konsument nie jest profesjonalistą i trudno będzie mu ocenić, co jest przyczyną wadliwości systemu, na który udzielił gwarancji.
Spółdzielnia Mieszkaniowa SIM w Bydgoszczy
W kwietniu 2016 r. SOKiK uznał również za niedozwoloną klauzulę stosowaną przez Spółdzielnię Mieszkaniową SIM w Bydgoszczy, o treści: Opóźnienie Członka Spółdzielni w płatnościach mogą spowodować opóźnienia w budowie lokalu, wstrzymanie kolejnego etapu budowy Lokalu, wzrost ceny nabycia Lokalu albo odstąpienie od umowy przez SIM, na zasadach określonych w dalszej części Umowy. Sąd zgodził się ze stanowiskiem UOKiK, że spółdzielnia przerzuca na konsumentów ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Wskazał także, że postanowienie określa dotkliwe sankcje, nie precyzując jednocześnie za jakie dokładnie opóźnienie grożą.
MNI Telecom – sygn. akt XVII Ama 20/14
Ostatnia z opisywanych spraw dotyczy spółki MNI Telecom. W październiku 2013 r. UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził, że działania przedsiębiorcy naruszały zbiorowe interesów konsumentów i nałożył na niego ponad 900 tys. zł kary. Spółka nie informowała o możliwości odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, nie wręczała klientom wzoru oświadczenia ułatwiającego rezygnację z kontraktu, a także pobierała opłaty w sytuacji rozwiązania umowy w ustawowym terminie. MNI Telecom złożył odwołanie od decyzji, jednak w kwietniu 2016 r. SOKiK w całości je oddalił. Sąd wskazał m.in., że o braku przekazywania formularza o odstąpieniu świadczy fakt, że żaden z konsumentów, który odstępował od umowy, nie skorzystał z wzoru rezygnacji przedstawionego rzekomo przez przedsiębiorcę.
Procedura odwoławcza
Od decyzji Prezesa UOKiK przedsiębiorcy przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a od wyroku SOKiK – apelacja do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Możliwe jest również złożenie skargi kasacyjnej od wyroku SA do Sądu Najwyższego.
Baza wyroków
Od początku listopada na stronie UOKIK znajduje się baza wyroków sądowych. Zamieszczane są w niej informacje dotyczące wszystkich rozstrzygnięć w sprawach decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, kontroli koncentracji, naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz w sprawach o uznanie klauzul za niedozwolone (w których powodem był Prezes UOKiK). Baza dostępna jest w zakładce „Wyroki” na stronie internetowej UOKiK: http://decyzje.uokik.gov.pl/bp/wyroki.nsf. Szczegóły dotyczące zasad zamieszczania wyroków znajdują się w dokumencie Zasady informowania o sprawowaniu sądowej kontroli nad decyzjami Prezesa UOKiK.
Dodatkowe informacje dla mediów:
Biuro prasowe UOKiK
pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 314 , 55 60 111
E-mail: biuroprasowe@uokik.gov.pl
Twitter: @UOKiKgovPL