Wymienione wyroki dotyczą decyzji z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów, praktyk ograniczających konkurencję, a także pozwów UOKiK o uznanie klauzul za niedozwolone. W 31 przypadkach sądy w całości utrzymywały decyzje Urzędu, trzykrotnie zostały one zmienione, a dwa razy uchylone w całości. W przypadku pozwów sądy dwa razy uznawały za niedozwolone wszystkie klauzule zakwestionowane przez Urząd, dwukrotnie tylko niektóre z pozwu, a w dwóch przypadkach w całości oddaliły powództwo UOKiK. Poniżej opis najważniejszych rozstrzygnięć sądów.

PRAKTYKI OGRANCZAJĄCE KONKURENCJĘ

TP Emitel

 W decyzji z 2007 r. UOKiK stwierdził, że spółka TP Emitel nadużyła swojej pozycji rynkowej, różnicując stawki opłat dla poszczególnych odbiorców za transmisję programów radiowych i telewizyjnych przez naziemną sieć nadawczą. Na przedsiębiorcę nałożono również kara finansowa - 19 mln zł. W tej sprawie zapadło pięć wyroków sądów. W ostatnim z nich, 5 listopada 2015 r., Sąd Najwyższy stwierdził, że nie doszło do naruszenia przepisów antymonopolowych, ponieważ spółka nie posiadała pozycji dominującej na rynku usług emisji programów radiowych i telewizyjnych w naziemnej sieci nadawczej. Wyrok jest prawomocny.

Carston i T-Mobile

Na uwagę zasługuje również wyrok Sądu Apelacyjnego (SA) w sprawie decyzji z 2004 r., w której Urząd umorzył postępowanie przeciwko Polskiej Telefonii Cyfrowej (obecnie T-Mobile). Z takim rozstrzygnięciem nie zgodziła się spółka Carston, na wniosek której wszczęto postępowanie[1]. W tej sprawie wydane były jeszcze dwie decyzje,  w 2005 i  2011 r. SA w wyroku z 26 listopada 2015 r.oddalił apelację Carston, podzielając argumentację UOKiK. W ocenie Sądu  Polska Telefonia Cyfrowa nie posiadała pozycji dominującej na krajowym rynku świadczenia usług dystrybucji towarów oferowanych przez operatorów ruchomych publicznych sieci telefonicznych. SA zwrócił również uwagę, że w analizowanym okresie (1996 – 2001) rynek telefonii komórkowej był w fazie silnego rozwoju, między operatorami występowała ostra konkurencja i żaden z operatorów nie miał wówczas pozycji dominującej. Wyrok jest prawomocny.

Zebra Max i Zebra 2

Kolejne z rozstrzygnięć SA dotyczy decyzji z 2011 r. w sprawie zmów przetargowych pomiędzy spółkami Zebra Max i Zebra 2, które zajmują się wykonywaniem znaków drogowych oraz ich konserwacją. Ich właściciele są małżeństwem w separacji i prowadzą odrębną działalność gospodarczą. Urząd ustalił, że w niedozwolony sposób wpłynęli wspólnie na wyniki 19 przetargów i nałożył na nich kary finansowe w łącznej wysokości ponad 250 tys. SOKiK w 2013 r. uchylił tę decyzję, wskazując na brak swobody podejmowania samodzielnych decyzji gospodarczych ze względu na wzajemne relacjami prawne pomiędzy podmiotami (tzw. single economic unit). SA w kwietniu 2015 r. uchylił ten wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez sąd pierwszej instancji, zwracając uwagę, że SOKiK nie rozpatrzył zarzutów przedsiębiorców, jak i stanowiska Urzędu. W wyroku z 29 października 2015 r. SOKiK podzielił w całości argumenty UOKiK zawarte w decyzji, utrzymał również nałożone na przedsiębiorców sankcje pieniężne.

PKP Cargo

23 listopada 2015 r. SOKiK wydał wyrok w sprawie decyzji Urzędu z 2012 r. w sprawie nadużywania pozycji dominującej przez PKP Cargo. Spółka bez uzasadnionej przyczyny odmówiła świadczenia usług na rzecz jednego z przedsiębiorców  w obrębie trzech stacji w województwie dolnośląskim, zlokalizowanych przy kopalniach kamienia. W uzasadnieniu wyroku SOKIK stwierdził, że UOKiK prawidłowo wyznaczył rynek właściwy w tej sprawie, a zachowanie spółki nie pozwoliło poszkodowanemu przedsiębiorcy na konkurowanie z podmiotami z grupy kapitałowej PKP Cargo. Sąd zdecydował jednak o obniżeniu kary finansowej - z 16,5 mln zł do ok. 2,2 mln zł, uznając że stopień zawinienia spółki nie był duży.

Narodowy Fundusz Zdrowia

W grudniu 2013 r. Urząd wydał decyzję, w której stwierdził nadużywanie pozycji dominującej przez NFZ. W ocenie Urzędu kryteria oceny ofert przedsiębiorców, ubiegających się o kontrakt na świadczenie usług rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej stosowane przez dolnośląski oddział Funduszu, dyskryminowały nowych świadczeniodawców. Na NFZ została  także nałożona sankcja finansowa w wysokości ponad 180 tys. zł. SOKiK utrzymał w całości decyzję Urzędu oraz karę pieniężną, stwierdzając, że działania NFZ zakłóciły konkurencję na rynku.

PRAKTYKI NARUSZAJACE ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW

Morele.net

W decyzji z grudnia 2012 r. Urząd stwierdził, że spółka Morele.net ograniczała prawo do zwrotu towaru zakupionego w sklepie internetowym, stosując we wzorcu umowy postanowienie zgodnie z którym z prawa odstąpienia od umowy mogli skorzystać jedynie konsumenci, którym zakupy dostarczył kurier lub otrzymali je pocztą. W innym zakwestionowanym przez UOKiK postanowieniu przedsiębiorca zastrzegł, że zwracany towar musi mieć oryginalne opakowanie w idealnym stanie. Na Morele.net nałożono wówczas kara finansowa w wysokości blisko 122 tys. zł. Spółka odwołała się do SOKiK, który w sierpniu 2014 r. uchylił w całości decyzję Urzędu. W uzasadnieniu wskazał, że zakwestionowane postanowienie znalazło się na stronie internetowej jako „odpowiedź na często zadawane pytania”. Tymczasem w decyzji wskazano, że znalazły się one we wzorcu umownym. UOKiK wniósł apelację od tego wyroku, jednak w październiku 2015 r. została ona oddalona przez Sąd Apelacyjny. SA zgodził się z argumentami sądu pierwszej instancji.

Samsung

Sąd Apelacyjny uchylił również decyzję UOKiK z 2013 r. w sprawie spółki Samsung. Urząd stwierdził wówczas, że kampania reklamowa telewizorów spółki, naśladując rządowe przekazy informacyjne dotyczące cyfryzacji, wprowadzała konsumentów w błąd. Wykorzystanie elementów charakterystycznych dla akcji Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji mogło sugerować konsumentom, że komercyjna oferta Samsung jest częścią rządowej kampanii informacyjnej.  W efekcie konsumenci mogli zdecydować się na zakup, którego nie zrobiliby, gdyby nie uzyskali takiej informacji. Z argumentacją UOKiK zgodził się SOKIK, jednak Sąd Apelacyjny uchylił decyzję. W uzasadnieniu ustnym stwierdził m.in., że konsumenci byli na tyle świadomi, że nie mogli myśleć, że jest to realna kontynuacja akcji MAiC, a tym samym nie zostali wprowadzeni w błąd. Wyrok jest prawomocny.

ING Bank Śląski

Sąd Apelacyjny wydał również wyrok w sprawie decyzji z grudnia 2012 r. UOKiK stwierdził wówczas, ze reklamy Konta Direct ING Banku Śląskiego wprowadzały konsumentów w błąd. Zdaniem Urzędu bank w przygotowanej kampanii nie informował o niektórych opłatach. Zgodnie z informacjami zawartymi w reklamach przelewy przez Internet i telefon miały być bezpłatne, podczas gdy w rzeczywistości bank przewidział opłaty za przelewy elektroniczne dokonywane w obcej walucie. W reklamie zabrakło także informacji o opłacie za kartę płatniczą. Decyzję potwierdził SOKiK, oddalając odwołanie banku. Natomiast Sąd Apelacyjny zmienił decyzję, uznając za niedozwolony jedynie brak informacji o opłatach. Oceniając brak informacji, że  karta płatnicza jest dodatkowo płatna, sąd stwierdził w ustnym uzasadnieniu, że  karty płatnicze są na tyle powszechne i popularne, że przeciętni konsumenci zdają sobie sprawę, że są to produkty odrębne od konta.  Podobnie wiedzą, że reklama w Internecie ma skłonić do zapoznania się z ofertą i dlatego też wskazane są w niej tylko korzyści oferowanego produktu. Obniżona została również kara finansowa – z blisko 1,3 mln zł do niecałych 650 tys. zł.

P4

25 listopada Sąd Apelacyjny wydał wyrok w sprawie decyzji dotyczącej P4, operatora sieci komórkowej Play. W sierpniu 2013 r. UOKiK stwierdził, że spółka stosowała niezgodne  z prawem postanowienie, zgodnie z którym pismo wysłane na ostatni podany przez konsumenta adres było automatycznie uznawane za doręczone i wywoływało określone skutki prawne. Wątpliwości wzbudziło także organicznie konsumentom możliwości dochodzenia roszczeń zgodnie z regułami kodeksu cywilnego wtedy, gdy nie mieli dostępu do usług telekomunikacyjnych. We wzorcach umownych zabrakło postanowienia przyznającego abonentowi możliwości dochodzenia roszczeń ponad wartość kary umownej narzuconej przez przedsiębiorcę. Na spółkę została nałożona kara finansowa w wysokości ponad 8 mln zł. W październiku 2014 r. SOKiK zmienił decyzję stwierdzając, że niezgodne z prawem było jedynie stosowanie klauzuli dotyczącej doręczenia pisma. Obniżona została również sankcja pieniężna – do ponad 3,3 mln zł. Sąd Apelacyjny potwierdził wyrok sądu pierwszej instancji, odrzucając zarówno apelację UOKiK , jak i przedsiębiorcy. SA stwierdził m.in., że orzeczenie o uznaniu klauzuli za abuzywną nie wiąże innego przedsiębiorcy, który nie był stroną tego postępowania.

Tarsago Polska (dawniej Reader’s Digest Przegląd)

Kolejny wyrok SA dotyczący decyzji UOKiK z grudnia 2011 r. wydany został w sprawie spółki Reader’s Digest Przegląd (obecnie Tarsago Polska). W ocenie UOKiK przedsiębiorca m.in. żądał zapłaty za dostarczone produkty, których konsumenci nie zamawiali. Inną zakwestionowaną praktyką było nieinformowanie konsumentów w sposób jednoznaczny i zrozumiały o zamiarze zawarcia umowy. Na spółkę została nałożona sankcja pieniężna w wysokości ponad 4,3 mln zł.  W lipcu 2014 r. SOKiK zmienił decyzję uznając za niedozwoloną tylko jedną z praktyk polegającą na niepotwierdzaniu na piśmie odstąpienia od umowy przez konsumentów. Sąd obniżył również karę – do 5 tys. zł. 7 grudnia 2015 r. Sąd Apelacyjny uchylił wyrok SOKiK i przekazał mu sprawę do ponownego rozpatrzenia. W ustnym uzasadnieniu SA stwierdził, że sposób uzasadnienia wyroku wskazuje na pozorne rozpoznanie sprawy przez sąd pierwszej instancji.

Remedium - Doradcy Finansowi

Sąd Apelacyjny wydał również wyrok w sprawie decyzji dotyczącej Remedium - Doradcy Finansowi. Urząd stwierdził, że spółka wprowadzała konsumentów w błąd podczas oferowania usługi finansowej. Dane na stronie internetowej i w reklamach sugerowały, że to produkt podobny do lokaty. W rzeczywistości, to konsument był pożyczkodawcą: pożyczał przedsiębiorcy pieniądze, który później przeznaczał je na swoją działalność gospodarczą, a zwrot pieniędzy nie był w żaden sposób zabezpieczony. Spółka odwołała się od decyzji, jednak zarówno sąd pierwszej instancji, jak i Apelacyjny potwierdziły argumentację UOKiK. W ustnym uzasadnieniu wyroku SA stwierdził m.in., że nawet prawnik miałby problem z ustaleniem charakteru oferowanej umowy. Sąd podtrzymał również karę finansową nałożona na spółkę (ponad 180 tys. zł). Wyrok jest prawomocny.

Marka

Ostatni z opisywanych wyrok dotyczy firmy pożyczkowej Marka. W decyzji wydanej w 2013 r. Urząd stwierdził m.in., że spółka podawała nieprawdziwą informacje o rocznej rzeczywistej stopie oprocentowania pożyczki (RRSO). Na przedsiębiorcę została nałożona również kara w wysokości prawie 105 tys. zł. 30 listopada 2015 r. SOKiK potwierdził decyzję UOKiK, oddalając odwołanie spółki Marka. W ustnym uzasadnieniu sąd stwierdził m.in., że zakwestionowane działanie przedsiębiorcy to typowy przykład praktyki wprowadzającej w błąd.

Procedura odwoławcza

Od decyzji Prezesa UOKiK przedsiębiorcy przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a od wyroku SOKiK – apelacja do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Możliwe jest również złożenie skargi kasacyjnej od wyroku SA do Sądu Najwyższego.

Baza wyroków

Od początku listopada na stronie UOKIK znajduje się baza wyroków sądowych. Zamieszczane są w niej informacje dotyczące wszystkich rozstrzygnięć w sprawach decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, kontroli koncentracji, naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz w sprawach o uznanie klauzul za niedozwolone (w których powodem był Prezes UOKiK). Baza dostępna jest w zakładce „Wyroki” na stronie internetowej UOKiK. Znajdują się w niej wszystkie wyroki, które zapadły po 1 września 2015 r. i sukcesywnie uzupełniana jest o wcześniejsze rozstrzygnięcia. Szczegóły dotyczące zasad zamieszczania wyroków znajdują się w dokumencie Zasady informowania o sprawowaniu sądowej kontroli nad decyzjami Prezesa UOKiK.

Podsumowanie najważniejszych wyroków z 2015 r. dostępne jest na stronie Urzędu: komunikat prasowy I,  komunikat prasowy II

Dodatkowe informacje dla mediów:

Biuro Prasowe UOKiK
pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel.: 22 827 28 92, 55 60 183, 55 60 314
E-mail: biuroprasowe@uokik.gov.pl
Twitter: @UOKiKgovPL