Jak wynika ze statystyk Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, w 2014 r. w wypadkach z udziałem pieszych życie straciło 1 116 osób, a rannych zostało 8 398. Najtragiczniejsze były skutki zdarzeń w obszarze niezabudowanym, na nieoświetlonych drogach - w co trzecim ginął człowiek. Zgodnie z przepisami, wszyscy piesi poruszający się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym mają obowiązek używać elementów odblaskowych.

Przeprowadzona w I kwartale br. na zlecenie UOKiK kontrola Inspekcji Handlowej dotyczyła bezpieczeństwa odblasków dostępnych w sprzedaży na terenie
całej Polski. Odblaski  były badane pod kątem oznakowania, właściwości odblaskowych, odporności na upadki i wpływ deszczu. Badania laboratoryjne przeprowadziło akredytowane laboratorium Instytutu Transportu Samochodowego.

Wyniki kontroli

Przeprowadzona kontrola ujawniła, że przedsiębiorcom brakowało podstawowej wiedzy na temat wymagań, jakie powinny spełnić odblaski (m. in. przeprowadzenie odpowiedniej dla tej grupy wyrobów procedury oceny zgodności). Oferowane akcesoria odblaskowe były też oznakowane bez należytej staranności.

UOKiK zwrócił uwagę, ze na rynku dominują gadżety, które przypominają odblaski, ale nie powinny być używane przez konsumentów jako akcesoria odblaskowe, ponieważ nie spełniają
najważniejszych wymagań co do wielkości (min. 15 cm²), właściwości powierzchni odbijającej światło oraz odporności gwarantującej zachowanie tych właściwości, nawet w trudnych warunkach atmosferycznych. Wiele z nich jest sprzedawanych z informacją sugerująca, że są to pełnowartościowe akcesoria odblaskowe, a ich noszenie podnosi widzialność użytkownika na drodze.

Inspektorzy IH skontrolowali 113  przedsiębiorców (producentów, importerów, detalistów i sklepy wielkopowierzchniowe.) Zakwestionowano blisko 90 proc spośród 226 sprawdzonych partii produktów. Badania w laboratorium ITS, któremu poddano 41 próbek wykazały, że 41,5 proc. z nich nie spełniało wymagań fotometrycznych – światło odbijało się w niewystarczającym stopniu lub powierzchnia odblaskowa była zbyt mała (zgodnie z przepisami, powinna ona wynosić co najmniej 15 cm²). W 81 proc. przypadków zastrzeżenia dotyczyły instrukcji obsługi, której brakowało lub była ona nieprawidłowa. Inne uwagi odnosiły się do niewłaściwej dokumentacji i oznakowania: brakującego lub niewłaściwie sporządzonego certyfikatu oceny typu WE - 58 proc., deklaracji zgodności WE – 71 proc. i oznakowania CE - ponad 40 proc.

W przypadku 156 wyrobów Wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej umożliwili przedsiębiorcom podjęcie dobrowolnych działań naprawczych. Wydali też 17 decyzji czasowo zakazujących dalszego udostępniania odblasków niespełniających wymagań i skierowali 13 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do organów ścigania. UOKiK wszczął dotychczas 14 postepowań administracyjnych w celu wycofania ze sprzedaży zakwestionowanych produktów. W większości przypadków przedsiębiorcy podjęli już dobrowolne działania naprawcze. 

Bezpieczne odblaski - jak kupować i prawidłowo używać akcesoria odblaskowe?

• Przy zakupie odblasku należy zwrócić uwagę, czy został na nim umieszczony znak CE, nazwa producenta i typ wyrobu oraz czy jest dołączona instrukcja użytkowania. Brak tych elementów oznacza, że wyrób nie powinien być używany na drodze – jest gadżetem, który jedynie przypomina odblask.
• Im niżej odblask jest umieszczony, tym lepiej oświetlą go reflektory samochodu i kierowca wcześniej może dostrzec pieszego. Dlatego optymalną wysokością, na jakiej użytkownik powinien nosić odblask jest wysokość padania na niego światła reflektorów samochodu.
• Należy zwracać uwagę, aby noszone akcesoria odblaskowe nie były zasłonięte, np. szalikiem, torbą czy plecakiem.
• Idąc lewą stroną drogi (w kierunku przeciwnym do ruchu pojazdów) odblaski najlepiej jest nosić na prawej ręce lub nodze (od strony ruchu pojazdów).  Gdy poruszamy się w kolumnie, powinniśmy iść prawa stroną, wówczas powinniśmy nosić je na lewej ręce lub nodze (od strony ruchu pojazdów).
• W przypadku elementów przytwierdzonych na stałe do odzieży (zwłaszcza naszyte taśmy odblaskowe) należy okresowo sprawdzać, czy powierzchnia odblaskowa nie wytarła się, np. w wyniku wielokrotnego prania lub tarcia. Jeżeli zauważymy, że taśma odblaskowa naszyta na naszej odzieży lub plecaku jest wytarta, należy ją wymienić.
• Jeżeli odblask jest nieszczelny i dostanie się do niego woda (dotyczy to odblasków wykonanych z tworzywa sztucznego i folii pryzmatycznych), należy go wymienić na nowy. Woda wewnątrz powierzchni odblaskowej powoduje utratę właściwości odblaskowych.

Poradniki dla przedsiębiorców i konsumentów

Ponieważ skala nieprawidłowości jest wysoka, UOKiK we współpracy z Biurem Prewencji Ruchu Drogowego KGP, Centralnym Instytutem Ochrony Pracy i Instytutem Transportu Samochodowego przygotował poradniki dla konsumentów i przedsiębiorców dotyczące bezpieczeństwa odblasków. W poradniku dla konsumentów znaleźć można informację, jak kupić i prawidłowo używać akcesoria odblaskowe oraz co zrobić, gdy kupiony odblask jest wadliwy. Poradnik dla przedsiębiorców to kompendium wiedzy na temat przepisów, jakie mają zastosowanie do akcesoriów odblaskowych oraz właściwej dla nich procedury oceny zgodności. Materiały dostępne są do pobrania ze strony Urzędu.

Więcej informacji o przeprowadzonych działaniach i bezpieczeństwie można uzyskać
w wojewódzkich inspektoratach Inspekcji Handlowej   lub Departamencie Nadzoru Rynku w UOKiK. Tam też można zgłaszać zastrzeżenia co do bezpieczeństwa lub oznakowania produktów.