Jednym z głównych zadań UOKiK jest wykrywanie i eliminowanie praktyk ograniczających konkurencję. Interwencja Urzędu jest możliwa na wielu rynkach. Jednym z nich są usługi pogrzebowe. Od 2000 r. Urząd wydał ponad 100 decyzji, prowadzi obecnie pięć postępowań.  

Usługi cmentarne i pogrzebowe - różnice

Działania UOKiK dotyczą usług pogrzebowych, czyli takich czynności jak np. kopanie grobów, transport i pochówek, wykonywanie pomników, itp. Otwarty dla konkurencji nie jest natomiast rynek usług cmentarnych, związanych z utrzymaniem i zarządzaniem cmentarzem. Chodzi o prace  porządkowe (np. pielęgnacja zieleni), rozbudowę infrastruktury oraz administrację (np. prowadzenie ksiąg). Te czynności mogą być wykonywane samodzielnie przez zarządcę cmentarza lub przekazane przez niego innemu przedsiębiorcy.

W przypadku usług pogrzebowych, osoby zlecające pochówek powinny mieć jak największy wybór przedsiębiorców. Zdarza się jednak, że zarządcy cmentarza wykorzystują swoją pozycję na rynku usług cmentarnych i nie dopuszczają do prowadzenia działalności innych podmiotów niż oni lub utrudniają im dostęp do miejsc pochówku. Innym niedozwolonym działaniem jest faworyzowanie niektórych  przedsiębiorców pogrzebowych, np. poprzez udzielanie im wyłączności na kopanie grobów

Skutki niedozwolonych praktyk

 - W wyniku praktyk ograniczających konkurencję osoby zlecające pochówek pozbawione są możliwości wyboru korzystniejszej oferty. Z kolei zarządca  lub wskazany przez niego przedsiębiorca nie ma motywacji do podnoszenia jakości usług i obniżania cen -  mówi Wiceprezes UOKiK Bernadeta Kasztelan-Świetlik. Skrajne przypadki monopolu na rynku usług pogrzebowych można było zobaczyć w Hiszpanii. Do lat 90-tych w Madrycie tylko jedna spółka była upoważniona do prowadzenia działalności na cmentarzach komunalnych. Wykorzystując swoja pozycję uzależniała sprzedaż miejsca na cmentarzu od zakupu pakietu usług, w tym organizacji stypy.

Cmentarze komunalne i wyznaniowe

UOKiK może interweniować w przypadku naruszenia przepisów zarówno na cmentarzach komunalnych, jak i wyznaniowych. Decyzje Urzędu dotyczą głownie gmin lub ich zakładów komunalnych, a także parafii. Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów mają one status przedsiębiorcy, ponieważ poosiadają osobowość prawną i świadczą usługi użyteczności publicznej (zarządzając cmentarzami). Konieczność przestrzegania prawa antymonopolowego (z wyłączeniem spraw związanych z kultem religijnym) przez instytucje kościelne wynika również m.in. z Konkordatu oraz prawa kanonicznego.

Jak działać zgodnie z prawem

Działania Urzędu na rynku usług pogrzebowych mają na celu przywrócenie konkurencji, z korzyścią dla rynku, w tym konsumentów, a nie nakładanie kar finansowych. Dlatego zarządca może już po wszczęciu postępowania dobrowolnie zobowiązać się do zmiany praktyk. Chodzi przede wszystkim o umożliwienie świadczenia usług innym podmiotom w sposób niedyskryminacyjny i na takich samych warunkach. Dzięki temu możliwe będzie wydanie tzw. decyzji zobowiązaniowej, która pozwoli przedsiębiorcy uniknąć kary finansowej i jednocześnie szybko wyeliminować z rynku niedozwoloną praktykę.

Poradnik

Praktyka Urzędu pokazuje, ze wiele naruszeń przepisów przez zarządców cmentarzy wynika z nieznajomości prawa antymonopolowego. Dlatego UOKiK przygotował specjalny poradnik. Zawarty jest w nim opis rynku usług cmentarnych i pogrzebowych, przykłady niedozwolonych praktyk na podstawie  orzecznictwa  Urzędu i sądów, a także porady, jak postępować zgodnie z prawem. Opracowanie zostanie rozesłane do zarządców cmentarzy, przede wszystkim gmin i parafii.