Zgodnie z obowiązującym prawem, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmuje działania w przypadku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Urząd nadzoruje także działanie sieci na rzecz ochrony interesów konsumentów. W ramach sieci działa 372 miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów, którzy w przypadku problemówudzielają bezpłatnych porad i informacji na temat przysługujących nam praw. Na podstawie danych nadesłanych przez rzeczników z całej Polski, UOKiK co roku podsumowuje ich pracę.
Najczęstszą formą działania rzeczników jest udzielanie porad prawnych. W ubiegłym roku z tego rodzaju pomocy konsumenci skorzystali 443 356 razy (w 2012 - 444 391, a w 2011 r. - 413 832). Gdy porady nie wystarczają do rozwiązania problemu, rzecznicy interweniują u przedsiębiorcy np. poprzez wezwanie do udzielenia wyjaśnień, przeprowadzenie mediacji lub pouczenie. W ubiegłym roku rzecznicy skorzystali z tej możliwości w 62 270 przypadkach (w 2012 - 54 891, a w 2011 r. - 51 540). Rzecznicy pomagają też bezpłatnie konsumentom, którzy decydują się bronić swoich interesów przed sądem. Mogą przygotować pozew albo wystąpić z powództwem w postępowaniu indywidualnym lub grupowym. W roku 2013 przygotowali 4 317 pozwów i powództw w sprawach indywidualnych (w 2012 - 4 407, a w 2011 r. – 4 078).
Umowy sprzedaży – najczęstsze problemy
Najczęściej zgłaszaliśmy się do rzeczników w sprawach zakupu obuwia i odzieży (77 337 porad i 18 964 wystąpienia), sprzętu RTV i AGD (41 525 skarg i 3 963 wystąpienia), elementów wyposażenia mieszkania (20 682 porad i 2 973 wystąpienia), komputerów (14 448 porad i 1175 wystąpień) i artykułów motoryzacyjnych (9 923 porady i 938 wystąpień). W sprawach związanych z umowami sprzedaży zawartymi poza lokalem przedsiębiorcy i na odległość rzecznicy udzielili ogółem 52 733 porady i występowali do przedsiębiorców 6 911 razy.
Skargi konsumentów dotyczyły zwykle reklamacji z tytułu niezgodności towaru z umową lub na podstawie gwarancji. Wśród problemów zgłaszanych przez konsumentów znalazły się m.in. odmowa przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego, przedstawianie konsumentom własnego sposobu załatwienia reklamacji, utrzymywanie, że gwarancja jest jedynym sposobem realizacji roszczeń konsumentów oraz nieskuteczne usuwanie wad.
Usługi – najczęstsze problemy
Podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej skarg dotyczyło usług telekomunikacyjnych (53 542 porad i 9 049 wystąpienia). Problemy konsumentów dotyczyły m.in.: dochodzenia odszkodowań za przerwy w świadczeniu usług, przeniesienia usługi, zmian w umowach bez pisemnego potwierdzenia, niedotrzymania warunków promocji lub nieprawidłowego informowania o jej zasadach co skutkowało wyższymi rachunkami za usługę niż przewidywał abonent, braku możliwości podłączenia do Internetu, brak zasięgu, aktywowania niezamówionych usług, czy wysokości opłat. Dużą grupę skarg, stanowiły sprawy dotyczące odstąpienia od umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość. Akwizytorzy i konsultanci wprowadzali konsumentów w błąd, ponieważ nie informowali konsumentów, że rozmowa ma na celu zawarcie umowy.
W sprawach dotyczących usług finansowych rzecznicy konsumentów udzielili w ubiegłym roku 23 251 porad i 2 727 razy występowali do przedsiębiorców. W 2013 roku skargi dotyczyły m.in. utrudniania odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki, braku rzetelnej i pełnej informacji o treści umowy, wysokości oprocentowania i opłatach, naliczania opłat za niezamówione usługi, nieinformowania o istotnych zmianach w umowach i regulaminach czy nieprawidłowości przy prowadzeniu windykacji należności.
Kolejna grupa problemów często zgłaszanych przez konsumentów dotyczyła usług związanych z dostawą energii, gazu, ciepła, wody oraz wywozem nieczystości (w 2013 15 927 porad, 2 385 wystąpienia). Konsumenci skarżyli się m.in. na zawyżone rachunki lub prognozy zużycia energii, nieuwzględnianie przez przedsiębiorców wyników ekspertyz, nieterminowe przekazywanie faktur.
Gdzie po pomoc?
Powiatowych i miejskich rzeczników konsumentów zastaniemy w niemal wszystkich starostwach powiatowych i urzędach miejskich miast na prawach powiatu. W przypadku sporu z nieuczciwym sprzedawcą lub usługodawcą każdy konsument może liczyć na ich bezpłatną pomoc.
Urząd przypomina, że oprócz miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów, bezpłatne porady udzielane są również pod numerem infolinii 0 800 007 707. Z bezpłatnej pomocy ekspertów można skorzystać także wysyłając pytania na adres porady@dlakonsumentow.pl, który obsługuje Stowarzyszenie Konsumentów Polskich oraz w oddziałach Federacji Konsumentów. Spór można również rozwiązać polubownie przez działające przy Inspekcji Handlowej Sądy Polubowne. Konsument przede wszystkim powinien złożyć wniosek – nie jest to obarczone żadnymi kosztami. Obecnie przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej istnieje 16 stałych polubownych sądów konsumenckich oraz 15 ośrodków zamiejscowych na terenie całego kraju. Rozpatrują sprawy o prawa majątkowe, które powstały w wyniku umów sprzedaży produktów i świadczenia usług konsumentom.