Podstawowym instrumentem Prezes Urzędu w zakresie ochrony konkurencji są postępowania antymonopolowe. Mogą się one zakończyć m.in. nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem sankcji finansowych. W 2011 roku Prezes UOKiK prowadziła 509 postępowań wyjaśniających oraz 128 postępowań antymonopolowych – 92 dotyczyły nadużywania przez przedsiębiorców dominującej pozycji rynkowej a 37 – niedozwolonych porozumień.
Prezes Urzędu wydała w ub. roku 100 decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, w tym 72 dotyczyły nadużywania pozycji dominującej, a 28 niedozwolonych porozumień. Jedną z nich było wykrycie porozumienia na rynku ubezpieczeniowym zawartego przez PZU i Maximus Broker. W jego ramach przedsiębiorcy podzielili między sobą rynek sprzedaży grupowego ubezpieczenia NNW dzieci, młodzieży i personelu w placówkach oświatowych w województwie kujawsko-pomorskim. Spółki zostały ukarane sankcją w łącznej wysokości 57 mln zł.
Prezes UOKiK przysługuje również prawo kontroli koncentracji w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku transakcji powstanie podmiot dominujący na rynku. Urząd prowadził w ubiegłym roku 206 spraw dotyczących łączeń i przejęć przedsiębiorców. Wśród 172 wydanych decyzji dwa razy zakazano transakcji, trzy razy warunkowo dopuszczono przejęcia. Najwięcej zgłoszeń dotyczyło handlu (30) oraz usług (23).
Z ochroną konkurencji ściśle związane jest monitorowanie pomocy publicznej. Prezes UOKiK m.in. opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przez państwo przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej, która podejmuje decyzje w sprawach zgodności wsparcia z przepisami unijnymi. W 2011 roku do Prezes Urzędu wpłynęło 438 wniosków o wydanie interpretacji i 466 projektów dokumentów rządowych do przeanalizowania pod kątem potencjalnego wystąpienia pomocy publicznej. Komisji Europejskiej notyfikowano 35 projektów, z czego 14 dotyczyło pomocy indywidualnej, 10 – pomocy indywidualnej na restrukturyzację, a 11 – programów pomocowych.
UOKiK prowadził w ubiegłym roku 372 postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W efekcie Prezes Urzędu wydała 294 decyzje w tym 180 stwierdzające stosowanie sprzecznej z prawem praktyki.
W przypadku wielu rodzajów usług konsument nie ma możliwości negocjowania treści umowy – jego rola sprowadza się do jej zaakceptowania bądź odrzucenia. Stąd też pojawia się niebezpieczeństwo narzucenia mu postanowień, które nie zawsze są korzystne. W 2011 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów kontynuował kontrole wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców. Zbadano między innymi wzorce umów stosowanych przez organizatorów turystyki oraz przedsiębiorstwa energetyczne. Efektem wszystkich kontroli było wszczęcie ponad 60 postępowań w sprawach naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
Ogółem w 2011 roku Urząd skierował do sądu 37 pozwów o uznanie klauzul za niedozwolone. W tym czasie z powództwa różnych podmiotów wpisano łącznie 634 postanowienia.
Ochronie konsumentów służą także postępowania w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie dla jego użytkowników, jak również nałożyć karę finansową — do 100 tys. zł. W ubiegłym roku Urząd prowadził 332 sprawy związane z ogólnym bezpieczeństwem produktów. W 104 przypadkach, po przeprowadzeniu postępowania, Prezes Urzędu wydała decyzje, w wyniku których przedsiębiorcy m.in. zostali zobowiązani do wyeliminowania zagrożeń, ostrzeżenia konsumentów, a także zakazano im wprowadzenia produktu na rynek lub zobowiązano do wycofania go z rynku. Na przedsiębiorców nałożono 22 kary pieniężne. Ponadto do Urzędu wpłynęły 123 dobrowolne powiadomienia od przedsiębiorców o tym, że wprowadzone przez nich do obrotu produkty nie spełniają wymogów bezpieczeństwa. Najwięcej (99) pochodziło z branży motoryzacyjnej, pozostałe dotyczyły m.in. urządzeń elektrycznych i produktów dziecięcych.
Kontrola bezpieczeństwa wprowadzanych na rynek produktów prowadzona jest też w ramach postępowań z zakresu systemu oceny zgodności. Postępowania dotyczą ponad 20 grup wyrobów np. artykułów elektrycznych czy zabawek, oznaczonych znakiem CE, które muszą spełniać wymagania określone w polskich przepisach wydanych na podstawie prawa Unii Europejskiej. Urząd prowadzi postępowania współpracując z wyspecjalizowanymi instytucjami takimi jak urzędy morskie czy organy nadzoru budowlanego. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie. W ub. roku UOKiK prowadził 447 spraw z zakresu systemu oceny zgodności. Prezes UOKiK wydała 378 decyzji, w tym w 48 przypadkach nałożyła na przedsiębiorców określone obowiązki.
UOKiK jest odpowiedzialny również za zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Przeprowadzone w 2011 roku kontrole pokazały, że jakość paliw płynnych i gazu LPG uległa niewielkiej poprawie w porównaniu z rokiem ubiegłym. Jedynie 2,99 proc. próbek paliwa ze skontrolowanych 468 nie spełniało wymagań jakościowych. W odniesieniu do gazu skroplonego stwierdzono 2,35 proc. nieprawidłowości z pobranych 451 próbek.
Ważnym elementem działań UOKiK w 2011 roku były także prace legislacyjne. Urząd przeanalizował 2,3 tys. projektów aktów prawnych oraz stanowisk do projektów sejmowych pod względem ich wpływu na konkurencję i konsumentów. W 2011 roku z inicjatywy Urzędu prowadzone były prace nad projektem założeń do zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawą o kredycie konsumenckim, czy timeshare.
W ubiegłym roku przeprowadzono także kampanie informacyjne: Fuzje pod kontrolą i promującą program łagodzenia kar leniency. Rozpoczęły się także prace nad wytycznymi dotyczącymi analiz rynku prowadzonych w trakcie postępowań w sprawach koncentracji.
Zapraszamy na stronę internetową UOKiK, gdzie znajdą Państwo plik audio z komentarzem
Dodatkowe informacje dla mediów:
Małgorzata Cieloch, Rzecznik prasowy UOKiK
Departament Współpracy z Zagranicą i Komunikacji Społecznej
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 106, 55 60 430
Fax 22 826 11 86
E-mail: malgorzata.cieloch@uokik.gov.pl