Starostwo Powiatowe w Łomży

86 215 69 00
Rocznica Powiatu Łomżyńskiego Natura Flaga Unii Europejskiej Projekty UE Polski Ład Polski Ład logo e-usługi e-usługi
Pogoda dziś:
6°C
Biuletyn Informacji Publicznej BIP Kontrast Youtube

ROMAN DMOWSKI W DROZDOWIE

DATA PUBLIKACJI: 2025-03-27 13:26 | OPUBLIKOWAŁ: Wydział RSGP
Zdjęcie

1

Przyjaźń z Romana Dmowskiego z rodziną Lutosławskich z Drozdowa zawiązała się w roku 1900 w Krakowie. Wówczas Dmowski poznał małżeństwo Sofii i Wincentego Lutosławskich. Od razu znaleźli w sobie pokrewne dusze: Sofia – Hiszpanka, poeta i pisarka, Wincenty – filozof z nimbem nieszablonowego myśliciela oraz Dmowski – kierownik silnego obozu politycznego Narodowej Demokracji.

Dmowskiego od razu pokochały trzy córeczki profesorstwa Lutosławskich: Maria, Izabella i Halina. Dwie pierwsze, już w dorosłym życiu opisały historię przyjaźni z „Panem Romanem” (jak zawsze do Dmowskiego się zwracano) w wartych polecenia książkach. Izabella Lutosławska, potem po mężu Wolikowska, napisała wspomnienia zatytułowane „Roman Dmowski. Człowiek, Polak, Przyjaciel” zaś Maria z Lutosławskich Niklewiczowa książkę pod tytułem „Pan Roman. Wspomnienia o Romanie Dmowskim”.

Związki te umocniły decyzje matrymonialne córek Sofii i Wincentego Lutosławskich. Maria poślubiła jego bliskiego współpracownika i przyjaciela Mieczysława Niklewicza – wydawcę narodowo-demokratycznej prasy, zaś Halina doktora Czesława Meissnera – wieloletniego członka Ligi Narodowej, powstańca wielkopolskiego, w wolnej Polsce senatora. Sam Dmowski, co warto wspomnieć na marginesie, nigdy się nie ożenił poświęcając się działalności politycznej, jego zdaniem trudnej do pogodzenia z należytym wypełnianiem ról męża i ojca, szczególnie w tak trudnym czasie jakim był okres zaborczej niewoli związanej z ryzykiem wieloletniego więzienia lub zesłania.

Dmowski stał się ważną postacią nie tylko w życiu córek Wincentego i Sofii, lecz także osobą szanowaną i kochaną przez ich dzieci. Był dla nich autorytetem mającym wydatny wpływ wychowawczy.

Pod wpływem Wincentego Lutosławskiego w działalność endecji zaangażowali się również jego młodsi bracia: Józef (publicysta, społecznik), Jan (społecznik, redaktor naczelny „Gazety Rolniczej”), Marian (inżynier, projektant, działacz społeczny) oraz Kazimierz (późniejszy kapłan, organizator harcerstwa). Wszyscy wymienieni byli członkami Ligi Narodowej. Wincenty Lutosławski z czasem opuścił szeregi endecji.

Czy był to Kraków przełomu wieków czy Warszawa, zawsze wzajemnie się odwiedzano, spędzano wolny czas, zapraszano na obiady czy kolacje. Wieczorami prowadzono długie rozmowy, nie tylko o polityce. Tak też było w Drozdowie, które Dmowski po raz pierwszy odwiedził w roku 1911, by trzymać do chrztu córkę wspomnianej Marii Niklewiczowej – Krystynę. W późniejszych latach stał się ojcem chrzestnym jeszcze dwójki dzieci: Ryszarda Niklewicza oraz Zofii Meissner.

Latami rozłąki był jedynie czas I wojny światowej i konferencji paryskiej, aż do powrotu Dmowskiego do kraju w 1920 roku, gdy w Warszawie witała go niewielka grupa przyjaciół, w tym rodzina Niklewiczów. Zgodnie z jego wolą powitanie miało być skromne, niemedialne. Okres obejmujący lata 1922-1934 to czas niezapomnianych historii i anegdot związanych z wizytami Lutosławskich w majątku Dmowskiego w Chludowie w Wielkopolsce. To między innymi wspólne święta wielkanocne, wakacje, połowy ryb czy dziecięce zabawy. Właśnie dla najmłodszych Lutosławskich Dmowski trzymał w swoim pałacu specjalnie zaaranżowany pokój z mnóstwem zabawek oraz kupił do przejażdżek osiołka z małym zaprzęgiem. Ostatnie miesiące życia Roman Dmowski spędził w drozdowskim dworze do którego przyjechał w czerwcu 1938 roku. Tu spacerował podtrzymując się laską po alejach parkowych oraz spoglądał na przydworski park. Tu przyjmował gości – kapłanów (między innymi biskupa łomżyńskiego Stanisława Kostkę Łukomskiego) oraz ważnych działaczy obozu narodowego.

W nocy 2 stycznia 1939 roku w dworze będącym obecnie siedzibą muzeum dobiegło końca jego ziemskie życie.

Na Ziemi Łomżyńskiej rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe, które stały się wielką manifestacją uznania dla jednego z ojców polskiej niepodległości. W dworze Lutosławskich zaciągnięto wartę honorową przy trumnie Dmowskiego, którą 4 stycznia okrytą sztandarem Stronnictwa Narodowego powiatu łomżyńskiego przewieziono do łomżyńskiej katedry, gdzie biskup Łukomski odprawił mszę przy bardzo licznym udziale mieszkańców miasta.

W kondukcie pogrzebowym w Warszawie, 7 stycznia, za trumną Dmowskiego szło ponad 100 tysięcy Polaków. Atmosferę tamtego dnia i uczucia towarzyszące ostatniemu pożegnaniu Romana Dmowskiego niech przypomną słowa Izabelli z Lutosławskich Wolikowskiej: „Byłam w życiu w rożnych krajach na pogrzebach dostojników, widziałam z bliska pogrzeby dwóch królewien hiszpańskich, prezydenta Francji, ludzi których chowano z pompą i możliwościami materialnymi – nieograniczonymi. Ale tak zdumiewającego pogrzebu, takiej powagi i ciężkiej żałości w tysiącach ludzi kroczących w orszaku, takich twarzy szlachetnych naszej młodzieży, opanowanej, ale wpatrzonej w trumnę jak w sztandar, i takiego bogactwa najpiękniejszych kwiatów w pełni zimy – dotąd w życiu nie widziałam”. Dmowski został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim.

W roku 2000 na wschodniej ścianie dworu wmurowano tablicę upamiętniającą ostatnie chwile życia Dmowskiego w Drozdowie. Co roku, 2 stycznia, czyli w rocznicę śmierci Dmowskiego oraz 11 listopada w Narodowe Święto Niepodległości, odbywają się przy niej uroczystości patriotyczne. Innym upamiętnieniem postaci Romana Dmowskiego w drozdowskim muzeum jest otwarta w roku 2024 wystawa „Gabinet Pamięci Romana Dmowskiego” prezentująca osiągnięcia Dmowskiego jako polityka i męża stanu oraz jego przyjaźń z rodziną Lutosławskich. Najważniejszym eksponatem w „Gabinecie…” jest maska pośmiertna Romana Dmowskiego. Po zgonie Dmowskiego, jeszcze w Drozdowie, Maria Wiktoria Niklewiczówna (córka Marii i Mieczysława Niklewiczów) pobrała wraz z artystą Janem Wleciałem odlew gipsowy na podstawie którego wykonano następnie odlew z brązu.

Festiwal Muzyczne Dni Drozdowo-Łomża

mar 31, 2025
Czytaj więcej

Ogólnopolskie Dni Kultury Kurpiowskiej

mar 31, 2025
Czytaj więcej

ROMAN DMOWSKI W DROZDOWIE

mar 27, 2025
Czytaj więcej

WYSTAWA HISTORYCZNA- SALON DWORSKI

mar 27, 2025
Czytaj więcej