Natura 2000
Natura 2000 jest formą ochrony środowiska wprowadzoną w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Obszary te powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Celem jest zachowania określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które uważa się za cenne. W Polsce obecnie jest 990 obszarów Natura 2000, co stanowi prawie 20% powierzchni lądowej Polski.
Projekt Natura 2000 obejmuje 8 obszarów Powiatu Łomżyńskiego:
- Dolina Pisy
- Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie
- Ostoja Narwiańska
- Dolina Biebrzy
- Dolina Dolnej Narwi
- Przełomowa Dolina Narwi
- Bagno Wizna
- Ostoja Biebrzańska
Obszary Natura 2000 w zasięgu Nadleśnictwa Łomża znajduje się w linku: https://lomza.bialystok.lasy.gov.pl/documents/62631/22901875/NATURA.jpg/b22b4950-1006-448c-b706-dc4f0de8c5cc
Dolina Pisy
Powierzchnia [ha]: 3,223.2100 Powiaty: łomżyński, kolneński
Gminy: Turośl (wiejska), Zbójna (wiejska), Nowogród (miejsko-wiejska), Mały Płock (wiejska), Kolno (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa
Data wyznaczenia: 2011-03-01
Dolina Pisy cechuje się dużą różnorodnością siedlisk Natura 2000 (na obszarze ostoi występuje 11 typów, zajmujących blisko 50% powierzchni). Najwyższy walor przyrodniczy mają siedliska wodne i wodno-lądowe, które dzięki naturalnemu charakterowi koryta rzeki przetrwały w rolniczym krajobrazie doliny Pisy do dzisiaj.
Siedliska te reprezentowane są głównie przez starorzecza i drobne zbiorniki wodne, "nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników" - w sieci obszarów chroniących "rzeki włosienicznikowe" dolina Pisy odgrywa ważną rolę dla zachowania zasobów tego siedliska w północno-wschodniej Polsce, zalewane muliste brzegi rzek a także ziołorośla nadrzeczne. Pisa należy do rzek o silnie meandrującym korycie, którego cechą charakterystyczną jest obecność licznych starorzeczy.
Rzeka Pisa- Gruda
źródło: https://wedkuje.pl/l/rzeka-pisa/1439/1
Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie
Powierzchnia [ha]: 1,446.5700
Powiaty: łomżyński, kolneński
Gminy: Turośl (wiejska), Jedwabne (miejsko-wiejska), Zbójna (wiejska), Piątnica (wiejska), Stawiski (miejsko wiejska), Mały Płock (wiejska), Kolno (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa
Data wyznaczenia: 2011-03-01
Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie to obszar Natura 2000 o charakterze dyspersyjnym, obejmujący 15 rozrzuconych po Wysoczyźnie Kolneńskiej i Równinie Kurpiowskiej obiektów o charakterze mokradłowym, wśród których znajdują się: fragment doliny rzeki Rybnicy, 3 niewielkie jeziora dystroficzne oraz kilkanaście zagłębień wypełnionych torfami przejściowymi i wysokimi. Najcenniejszym obiektem na terenie całego obszaru jest pełniąca funkcję ważnego korytarza ekologicznego dolina rzeki Rybnicy. Na odcinku od granicy województwa do miejscowości Kolonia Szablaki ma ona naturalny charakter. Jej szczególną cechą jest meandrujące, nieregulowane koryto, miejscami rozgałęziające się na kilka odnóg, powiązanych ze sobą siecią drobnych, anastomozujących połączeń i kanałów. Za równie cenne należy uznać zanikające na tych terenach ekosystemy jeziorne:- Jeziora Łacha, odgrywające znaczącą rolę jako jedna z nielicznych na południowym przedpolu Pojezierza Mazurskiego ostoja gatunków ptaków wodno-błotnych. Na obszarze Równiny Kurpiowskiej jest to jedyne jezioro, co stawia sprawę jego ochrony jako priorytetową. Na wysokie walory przyrodnicze obszaru wpływa znaczne, wewnętrzne zróżnicowanie siedliskowe na stosunkowo niewielkiej powierzchni, jak i rzadkość tego typu elementów w krajobrazie Wysoczyzny Kolneńskiej i Równiny Kurpiowskiej. Stwierdzono tu 10 typów (wraz ze zróżnicowaniem na podtypy) siedlisk przyrodniczych. Niektóre z nich należą do siedlisk rzadkich na terenie obu mezoregionów (zwłaszcza bory bagienne, sosnowo-brzozowy las bagienny, a niektóre są rzadko spotykane w całej północno-wschodniej Polski (jak doskonale tu zachowane torfowiska przepływowe). Znajduje się tu także, największy w Puszczy Kurpiowskiej kompleks torfowisk wysokich.
Jezioro Łacha
Źródło: Autor: Tomasz Dejtrowski http://www.polskiekrajobrazy.pl/Galerie/258:Warszawa_i_okolice/42134:jezioro_Lacha.html
Ostoja Narwiańska
Powierzchnia [ha]: 18,604.9600
Powiaty: białostocki, moniecki, łomżyński, kolneński, Łomża
Gminy: Zawady (wiejska), Dobrzyniewo Duże (wiejska), Miastkowo (wiejska), Piątnica (wiejska), Nowogród
Rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa
Data wyznaczenia: 2008-02-05
Narew jest największą rzeką północno-wschodniej Polski. Jej źródła znajdują się na terenie Białorusi w kompleksie torfowisk Dzikie Błoto. Odcinek doliny od źródeł do ujścia Biebrzy określa się terminem Dolina Górnej Narwi, natomiast odcinek poniżej Kotliny Biebrzańskiej wyróżnia się jako Dolinę Dolnej Narwi.
Dolina Narwi na odcinku pomiędzy ujściem Szkwy i ujściem Supraśli należy do nielicznych w kraju dolin cechujących się mało zmienionym systemem rzecznym z licznymi meandrami i starorzeczami. Rezultatem zachowania naturalnego reżimu rzecznego są coroczne zalewy obejmujące znaczne partie doliny. Wody i mokradła doliny Narwi są siedliskiem trzynastu gatunków płazów, w tym kumaka nizinnego Bombina bombina i traszki grzebieniastej Triturus cristatus. Stwierdzono tu występowanie żółwia błotnego Emys orbicularis oraz pięciu gatunków ryb wymienionych w Załączniku do Dyrektywy Siedliskowej - m.in. minoga ukraińskiego Eudontomyzon maria, bolenia Aspius aspius, piskorza Misgurnus fossilis i różanki Rhodeus sericeus amarus. Dużą i stabilną populację tworzy bóbr Castor fiber, dość częsta jest także wydra Lutra lutra. Największy udział powierzchniowy w ostoi mają bogate florystycznie ekstensywnie użytkowane łąki świeże i wilgotne z występującymi lokalnie płatami łąk selernicowych zajmujących silniej uwodnione obniżenia terenu.
Znaczenie doliny Narwi jako ostoi Natura 2000 wynika z dużego zróżnicowania przyrodniczego, w tym obecności wielu typów siedlisk, reprezentowanych w niektórych przypadkach przez kilka podtypów. Wiele z nich występuje w postaci reprezentatywnych, doskonale zachowanych i wielkopowierzchniowych płatów, które są już rzadko spotykane i często niedostatecznie chronione w obrębie innych obszarów sieci Natura 2000 w Polsce północno-wschodniej. Zalicza się do nich: starorzecza, jałowczyska oraz murawy napiaskowe i kserotermiczne, a także różne typy łąk oraz dąbrowy świetliste. Dolina Narwi pełni również istotną funkcję korytarza ekologicznego i refugium gatunków związanych z ekosystemami nieleśnymi w rolniczym krajobrazie Niziny Północnopodlaskiej i Północnomazowieckiej.
Rzeka Narew
Źródło: Autor: Pawel Plocharski https://ludzieisrodowisko.pl/2020/04/rzeka-narew/
Dolina Biebrzy
Powierzchnia [ha]: 121206,2300
Powiaty: białostocki, moniecki, łomżyński, grajewski, augustowski, sokólski, zambrowski
Gminy: Zawady (wiejska), Nowy Dwór (wiejska), Sztabin (wiejska), Suchowola (miejsko-wiejska), Jaświły (wiejska), Lipsk (miejsko-wiejska), Wizna (wiejska), Bargłów Kościelny (wiejska), Goniądz (miejsko-wiejska), Jedwabne (miejsko-wiejska), Radziłów (wiejska), Dąbrowa Białostocka (miejsko-wiejska), Tykocin (miejsko-wiejska), Trzcianne (wiejska), Rajgród (miejsko-wiejska), Rutki (wiejska), Mońki (miejsko-wiejska), Grajewo (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa
Data wyznaczenia: 2008-02-05
Dolina Biebrzy to szerokie, płaskie obniżenie terenu wypełnione torfem, położone od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów poniżej sąsiadujących wysoczyzn: Grodzieńskiej, Sokólskiej, Goniądzkiej, Wysokomazowieckiej i Kolneńskiej. Dominującymi siedliskami w obszarze są siedliska mokradłowe: zalewane wodami rzecznymi lub podtapiane wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami turzycowymi i turzycowo-mszystymi, corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska i torfowiska porośnięte szuwarami właściwymi, bagienne olsy, okresowo zalewane przyrzeczne równiny madowe oraz odwodnione i zagospodarowane torfowiska ze zbiorowiskami łąkowymi.
Na obszarze Doliny Narwi gniazduje ok. 170 gatunków ptaków. Jest to niezwykle ważna ostoja wielu gatunków ptaków, szczególnie wodno-błotnych (np. kaczki, batalion, kulik wielki, szlamnik rycyk, bekas - dubelt, bekas - kszyk , bekasik, brodziec krwawodzioby, czajka, gęsi), drapieżnych (np. orzeł przedni ,bielik gadożer, orlik grubodzioby, orlik krzykliwy, sokół wędowny) oraz gatunki borealne (np. droździk, łabędź krzykliwy, bekasik, świstun).
Korzystne warunki środowiskowe oraz ochrona umożliwiają egzystencję wielu gatunków ssaków. Jak dotąd zarejestrowano tu występowanie 49 gatunków zwierząt z tej grupy, co uznać trzeba za listę raczej bogatą i kompletną. W Dolinie Biebrzy licznie reprezentowany jest zespół ssaków drobnych wśród nich owadożernych i gryzoni będących ważnym elementem łańcucha pokarmowego. Należą do nich takie zwierzęta jak: nornik bury, rzęsorek rzeczek, smużka, orzesznica. Do ssaków drobnych należą nietoperze, których jest 10 gatunków. Trwale zamieszkuje tutaj 7 gatunków łasicowatych, należą do nich: wydra, gronostaj, jenot, piżmak, norka amerykańska, a także bardzo popularny na terenie Parku bóbr europejski. Dolinę zamieszkują wszystkie zwierzęta z gatunku drapieżnych: wilk, lis, jenot, kuna domowa i leśna, tchórz zwyczajny, łasica, borsuk oraz zwierzęta (ssaki) kopytne takie jak: dzik i jeleniowate, czyli łoś , sarna i jeleń szlachetny. W wodach Biebrzy odnotowano 36 gatunków ryb. Nierzadko spotyka się duże okazy szczupaków, linów, leszczy, sumów, plotek, uklei, okoni, karpi, węgorzy. Dolina Biebrzy to także świat płazów i gadów, występuje ich 18 gatunków.
Wśród bezkręgowców przykładem bogactwa tej grupy jest fauna motyli. Na obszarze odnotowano występowanie jak dotąd 723 gatunków motyli należących według umownie przyjętego podziału do grupy motyli większych. Wśród nich 95 to gatunki dzienne. Jest to najbarwniejsza grupa zwierząt, jakie można spotkać na tym obszarze.
Dolina Biebrzy
Źródło: https://zaciszezieloneogrody.pl/atrakcje/biebrzanski-park-narodowy/
Dolina Biebrzy
Źródło: https://zaciszezieloneogrody.pl/atrakcje/biebrzanski-park-narodowy/
Dolina Dolnej Narwi
Powierzchnia [ha]: 26527,9200
Powiaty: wyszkowski, ostrołęcki, makowski, łomżyński, Ostrołęka, kolneński, Łomża, pułtuski
Gminy: Miastkowo (wiejska), Obryte (wiejska), Goworowo (wiejska), Piątnica (wiejska), Olszewo-Borki (wiejska), Szelków (wiejska), Nowogród (miejsko-wiejska), Młynarze (wiejska), Pułtusk (miejsko-wiejska), Łomża (miejska), Rząśnik (wiejska), Mały Płock (wiejska), Łomża (wiejska), Różan (miejsko-wiejska), Ostrołęka (miejska), Rzekuń (wiejska), Rzewnie (wiejska), Długosiodło (wiejska), Zbójna (wiejska), Lelis (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia
Data wyznaczenia: 2007-10-13
Obszar leży na Nizinie Północnomazowieckiej pomiędzy Łomżą a Pułtuskiem - długości nurtu rzeki wynosi ok.140 km, a szerokość doliny zmienia się w zakresie 1,5-7 km. Niemal na całym odcinku rzeka silnie meandruje. Brzegi rzeki są generalnie strome, szerokość nurtu wynosi 80-100 m, występują tu wypłycenia i łachy, liczne są starorzecza. W dolinie występują zadrzewienia wierzbowe i olchowe oraz niewielkie połacie borów sosnowych. Obszary leśne są poprzeplatane terenami otwartymi, na których dominują pastwiska. W ostoi Dolina Dolnej Narwi stwierdzono występowanie co najmniej 35 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebność 4 gatunków spełniają kryteria wyznaczania ostoi ptaków kwalifikujące do międzynarodowych ostoi. 19 z wymienionych gatunków zostało zamieszczonych na liście zagrożonych ptaków w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Dolina jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi rybitwy rzecznej, białoczelnej i oraz bataliona, błotniaka łąkowego, błotniaka stawowego, dubelta. W Dolinie przystępują do lęgów dubelt i kraska.
Dolina Dolnej Narwi
źródło:http://parkiotwock.pl/formy-ochrony-przyrody-npk/obszary-natura-2000-npk/item/196-dolina-dolnej-narwi
Przełomowa Dolina Narwi
Powierzchnia [ha]: 7649,1700
Powiaty: łomżyński, Łomża
Gminy: Piątnica (wiejska), Łomża (miejska), Wizna (wiejska), Łomża (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia
Data wyznaczenia: 2004-11-05
Ostoja obejmuje 16 km odcinek rzeki Narwi między miejscowościami Bronowo i Piątnica oraz jej bogato
urzeźbioną strefę krawędziową. Dolina rzeki zwęża się na tym odcinku od kilku kilometrów do maksymalnie 1200 m w rejonie Łomży. Dolina ma podłoże głównie mineralne, miejscami duże fragmenty podłoża torfowego. Narew płynie na tym odcinku nieuregulowanym korytem, tworząc liczne meandry, starorzecza i rozgałęzienia, które wraz z dopływami i rowami składają się na skomplikowaną sieć wodną. Na charakter terenu, układ gleb i bogatą roślinność silnie wpływają coroczne wylewy Narwi. Szata roślinna ostoi jest bardzo urozmaicona; obok siebie występuje tu roślinność wodna, szuwarowa, łąkowa, zbiorowiska turzycowo-mszyste, a także murawy napiaskowe i kserotermiczne. Wyraźna jest specyficzna strefowość roślinności w poprzek doliny. Na stokach doliny występują miejscami świetliste dąbrowy oraz płaty grądów. Ogółem na terenie obszaru stwierdzono występowanie 8 rodzajów siedlisk cennych dla ochrony europejskiej przyrody. Największą powierzchnię z nich zajmują priorytetowe lasy łęgowe (4%), które występują m.in. w rezerwacie przyrody Wielki Dział. Obszar ten stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej. Występuje tu 40 gatunków ptaków cennych dla ochrony przyrody w Europie oraz 20 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Do szczególnie cennych ptaków odbywających tu lęgi należą: batalion, wodniczka oraz dubelt. Obszar jest również ważnym miejscem odpoczynku dla migrujących ptaków w okresie wiosennym. W czasie wędrówek przebywa tu powyżej 5000 osobników batalionów. W okresie lęgowym obszar zasiedlają również: rybitwa białoskrzydła, rybitwa czarna, krwawodziób i sowa błotna. Wody Narwi są ważną ostoją ichtiofauny, w tym 4 gatunków cennych dla ochrony przyrody w Europie: minoga ukraińskiego, różanki, bolenia i piskorza. Na terenie ostoi znajduje się również stanowisko żółwia błotnego.
Przełomowa Dolina Narwi
źródło: https://otop.org.pl/naszeprojekty/chronimy/ostoje-ptakow-iba/wyszukaj-ostoje/pl051/
Bagno Wizna
Powierzchnia [ha]: 14470,9700
Powiaty: białostocki, moniecki, łomżyński, zambrowski
Gminy: Zawady (wiejska), Trzcianne (wiejska), Rutki (wiejska), Wizna (wiejska), Łomża (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia
Data wyznaczenia: 2008-11-14
Ostoja obejmuje duże torfowisko niskie o nazwie Bagno Wizna. Stanowi ono czwartą, najbardziej na południe wysuniętą część Kotliny Biebrzańskiej. Jest to rozległy kompleks częściowo zmeliorowanych łąk położonych na południe od ujścia Biebrzy do Narwi. Cały teren jest bardzo płaski, z kilkoma wydmowymi wyniesieniami i miejscowością Grądy-Woniecko pośrodku łąk. Pod względem hydrologicznym Bagno Wizna dzieli się na dwie części: madowa, kształtowana przez wody zalewowe Narwi oraz torfowiskowa, ukształtowana w warunkach silnego podsiąkania wód podziemnych. Część madowa (w skład której wchodzą m.in. tzw. Pulwy) charakteryzuje się mozaiką niewysokich wzniesień i obniżeń terenu, zajętych przez starorzecza i zastoiska wodne. Wyższe wzniesienia porasta roślinność trawiasta i ziołoroślowa, niższe - szuwary mannowe i mannowo - turzycowe, w zagłębieniach rozwijają się szuwary turzycowe, mannowe i mozgowe, a na starorzeczach - szuwary pałkowe, oczeretowe i lokalnie trzcinowe. Cala strefa madowa użytkowana jest rolniczo jako łąki i pastwiska. Część torfowiskowa stanowi jedno z największych w Polsce torfowisk niskich. Na całym obszarze Bagna Wizna stwierdzono występowanie w sumie 170 lęgowych i prawdopodobnie lęgowych gatunków ptaków. Przeciętne zagęszczenie awifauny lęgowej na Bagnie Wizna szacuje się na 350 par/km2. Największym atutem ornitologicznym jest występowanie derkacza, gatunku zagrożonego wymarciem, którego typowym siedliskiem są wysokopienne łąki torfowe. Innymi gatunkami ptaków o podobnej randze są: wodniczka, błotniak lakowy, sowa błotna i kulik wielki.
Bagno Wizna
Źródło: https://mylomza.pl/artykul/rezerwaty-bagno-wizna/577658
W 2016 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku ustanowił nowe plany ochrony dla rezerwatów przyrody Bagno Wizna I, Bagno Wizna II. Cały obszar rezerwatów włączony został do strefy ochrony czynnej. Nowe plany ochrony rezerwatów będą obowiązywały przez 20 lat.
Celem ochrony rezerwatów przyrody Bagno Wizna I i Bagno Wizna II jest zachowanie fragmentów torfowisk niskich do celów badawczych i obserwacji procesów dynamicznych zachodzących w fitocenozach torfowisk niskich. Cały obszar rezerwatów włączony został do strefy ochrony czynnej - przewidziano tam działania ochronne, obejmujące m.in. ochronę stanowisk zagrożonego gatunku brzozy niskiej Betula humilis oraz zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych.
Ostoja Biebrzańska
Powierzchnia [ha]: 148509,3300
Powiaty: białostocki, moniecki, łomżyński, grajewski, augustowski, sokólski
Gminy: Zawady (wiejska), Nowy Dwór (wiejska), Sztabin (wiejska), Suchowola (miejsko-wiejska), Jaświły (wiejska), Lipsk (miejsko-wiejska), Wizna (wiejska), Bargłów Kościelny (wiejska), Goniądz (miejsko-wiejska), Augustów (wiejska), Jedwabne (miejsko-wiejska), Radziłów (wiejska), Dąbrowa Białostocka (miejsko-wiejska), Tykocin (miejsko-wiejska), Trzcianne (wiejska), Rajgród (miejsko-wiejska), Mońki (miejsko-wiejska), Grajewo (wiejska)
Rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia
Data wyznaczenia: 2004-11-05
Ostoja Dolina Biebrzy położona jest w Kotlinie Biebrzańskiej na obszarze Niziny Północnopodlaskiej. Stanowi ona rozległe, zatorfione obniżenie terenu, otoczone wysoczyznami morenowymi i równinami sandrowymi. Jest to obecnie największy kompleks dobrze zachowanych torfowisk niskich w Europie Środkowej. Ostoja obejmuje obszar od ujścia Sidry po Narew. W Dolinie Biebrzy wyróżnia się trzy baseny - górny (powyżej Rutkowszczyzny), środkowy (między Rutkowszczyzną a Osowcem) oraz dolny (między Osowcemi ujściem Biebrzy do Narwi). Główną rzeką ostoi jest Biebrza.
Lasy zajmują tu ok. 1/4powierzchni ostoi, rosną zarówno na gruntach podmokłych (olsy porzeczkowe i torfowcowe, łęgolszowo-jesionowy czy bór bagienny), jak też na gruntach mineralnych (bory i grądy). Na całym terenie ostoi występują różne zarośla wierzbowe, w tym wierzby lapońskiej i brzozy niskiej.
W dolinie Biebrzy odnotowano 271 gatunków ptaków, z czego ponad 180 gnieździ się mniej lub bardziej regularnie. Unikalnym gatunkiem w skali światowej jest wodniczka - drobny ptak wróblowaty zasiedlający otwarte tereny bagienne. Jest tu ich ok 3 tysięcy, co stanowi niemal 20% światowej populacji. Równie cenne i rzadkie w skali Europy gatunki to orlik grubodziobe , dubelt , uszatka błotna, rybitwa białoskrzydła , których liczebność przekracza 15% krajowej populacji. Największa liczebność w Polsce i jedna z największych w Unii Europejskiej, osiągają ponadto: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka, rybitwa czarna i rybitwa bialoskrzydła (w lata o wysokim poziomie wody). Bardzo ważna ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbożowy, gadożer, orzeł przedni i orzełek). Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt.
Ostoja Biebrzańska
Źródło: http://ptaki.info/index_obszary.php?dzial=2&kat=8&art=3