26 sierpnia 2016 roku po raz trzeci drozdowski dwór Lutosławskich gościł potomków rodzin ziemiańskich na III Spotkaniu Pokoleń w Kręgu Kultury Ziemiańskiej, jak zatytułowane są cykliczne zjazdy ziemian połączone z konferencjami naukowymi na temat wybranych aspektów dziedzictwa kulturowego oraz losów historycznej elity naszego narodu. Spotkanie tradycyjnie rozpoczęła uroczysta Msza święta pod przewodnictwem księdza kanonika Aleksandra Suchockiego - proboszcza drozdowskiej parafii pw. świętego Jakuba Apostoła. Dzień konferencji przypadł w święto tak ważne dla każdego Polaka – Uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej. Do Jej świętego wizerunku na Jasnej Górze uciekano się w chwilach wielkich narodowych prób. Eucharystia była sprawowana w intencji rodzin ziemiańskich, gości zjazdu oraz pracowników Muzeum. Następnie wszyscy uczestnicy zebrali się w salonie drozdowskiego dworu, gdzie III Spotkanie Pokoleń otworzyły: Starosta Łomżyński Elżbieta Parzych oraz Dyrektor Muzeum Przyrody w Drozdowie Anna Archacka. Obie podkreśliły w swych przemówieniach znaczenie polskiego ziemiaństwa, rolę w historii narodu oraz zobowiązanie jakim jest kultywowanie jego dziedzictwa, czemu służyć mają takie wydarzenia jak to. O znaczeniu takich inicjatyw jak Spotkania Pokoleń mówił również w swoim wystąpieniu poseł na Sejm PR Lech Antoni Kołakowski.
Podczas tej edycji wydarzenia szczególną uwagę poświęcono działalności społecznej i politycznej polskiego ziemiaństwa w trakcie I wojny światowej. Taki też był tytuł konferencji: „Czyn niepodległościowy ziemian łomżyńskich podczas I wojny światowej”. W trakcie „Wielkiej Wojny” jak nazywano konflikt, który ogarnął Europę w latach 1914-1918, do Rosji było ewakuowanych ok. 1 miliona Polaków z terenów Królestwa Kongresowego. W tej masie uchodźców wojennych znaleźli się również mieszkańcy ówczesnej guberni łomżyńskiej. Na emigracji należało zorganizować im warunki życia, pomoc materialną, szkoły i szpitale. Ogromnie ważne było podjęcie działań politycznych służących realizacji narodowych interesów. Potrzeby były więc ogromne i ogromnym wysiłkiem odznaczyli się nasi rodacy w tych trudnych czasach. Powstały organizacje społeczne, kluby, szkoły, a nawet emigracyjne harcerstwo. We wszystkich tych działaniach rolę przewodnią odgrywało ziemiaństwo, kształtując życie społeczno-polityczne uchodźstwa. Ziemianie byli również zaangażowani w dyplomatyczną służbę sprawie niepodległości. Ich działania przyczyniły się do utorowania drogi polskiej delegacji na konferencję pokojową w Paryżu. Wśród ziemian polskich działających w Rosji w latach 1915-1918 znajdziemy wiele osób z naszego regionu. Oczywiście nie możemy tu pominąć znaczącej roli rodziny Lutosławskich.
Konferencja była podzielona na trzy części tematyczne:
Pierwsza nosiła tytuł „Czas wojny”. W jej trakcie panoramę zaangażowania ziemian z terenów naszego regionu przedstawił kustosz Muzeum Przyrody w Drozdowie Marcin Rydzewski w prelekcji zatytułowanej „Aktywność społeczna i patriotyczna ziemian gub. łomżyńskiej w Rosji w latach 1915-1918”. Adiunkt Muzeum Przyrody w Drozdowie Tomasz Szymański wygłosił prelekcję zatytułowaną „Sprawa braci Lutosławskich” na temat bezprawnego aresztowania i morderstwa Mariana i Józefa Lutosławskich (jednych z najważniejszych polskich działaczy), którego dokonali bolszewicy 5 września 1918 roku. Bracia pozyskali i rozkolportowali informację o podpisaniu przez Niemcy i Rosję bolszewicką 22 grudnia 1917 roku tajnego traktatu wymierzonego w polską niepodległość. Prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego Marcin Schirmer – jednocześnie pełniący obowiązki moderatora konferencji – wygłosił wykład „Działalność społeczna i patriotyczna ziemian w powiecie łomżyńskim w czasie I wojny światowej”, w którym omówił formy oraz skalę aktywności ziemian z terenu powiatu łomżyńskiego. Nestorka rodu Lutosławskich, wnuczka Mariana Lutosławskiego - Krystyna Witkowska mówiła o ofiarnej pracy pań, polskich ziemianek, udzielających się m. in. w organizacjach opiekujących się rannymi oraz poszkodowanymi na skutek działań wojennych. Tytuł jej referatu brzmiał „Ziemianki łomżyńskie w czasie I wojny światowej”.
Maria Tocka – dziennikarka związana z Tygodnikiem Podlaskim „Kontakty”, wygłosiła prelekcję „Wokół zagadnień powrotów z Rosji w prasie łomżyńskiej”, która stanowiła owoc jej badań naukowych obejmujących analizę prasy łomżyńskiej pod kątem trudnych niekiedy powrotów rodaków z emigracji. Referat ten stanowił drugą część konferencji – „U progu niepodległości”.
W części trzeciej - „Historie rodzin i siedzib ziemiańskich”, zaprezentowane zostały dwa referaty: pierwszy, prof. Henryki Sędziak związanej z Towarzystwem Kultury Języka, zatytułowany „Nazwy XIX-wiecznych folwarków szlacheckich w powiecie łomżyńskim” był dużą porcją wiedzy na temat etymologii nazw łomżyńskich miejscowości. Drugi wygłosili wspólnie Marcin Rydzewski oraz Ryszard Skarzyński – potomek rodziny Skarzyńskich, prezes Lokalnej Organizacji Turystycznej „Ziemia Łomżyńska”. Nosił on tytuł „Skarzyńscy herbu Bończa ze Skarzyna Abramy” i przedstawiał losy tej ważnej dla regionu rodziny, począwszy od wieku XIV, aż do dziś.
W trakcie konferencji dr Agnieszka Łuczak z poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej zaprezentowała tematykę wystawy „Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w XX wieku”. Ekspozycja ta – prezentowana w wielu miejscach w kraju, np. na Zamku Królewskim w Warszawie – prawdopodobnie zagości w drozdowskim Muzeum w roku 1918. Niedługo będzie można skorzystać także z jej mobilnej internetowej wersji. Wystawa, której współautorką jest dr Łuczak stanowi obszerną prezentację historii polskich ziemian wzbogaconą licznymi fotografiami i archiwaliami.
Konferencji towarzyszyły ożywione dyskusje na temat zaprezentowanych referatów i ich tematyki. Wiele wypowiedzi uczestników dotyczyło losów ziemiaństwa w czasach PRL oraz tożsamości potomków ziemian. Dyskusje te stanowią inspirację do podjęcia konkretnych tematów na kolejnych Spotkaniach Pokoleń, łącznie z najbliższym czekającym nas za dwa lata, w roku 1918.
Wydarzenie zwieńczył koncert muzyki klasycznej w wykonaniu bydgoskich akademików: Katarzyny Bąkowskiej (skrzypce), Franciszka Jasionowskiego (fortepian) oraz Grzegorza Dąbrowskiego (fagot). Mogliśmy w jego trakcie usłyszeć kompozycje Grażyny Bacewicz, Aleksandra Tansmana, Zygmunta Noskowskiego czy Michała Lorenca. Nie mogło oczywiście zabraknąć twórczości najsłynniejszego z Lutosławskich, sławnego kompozytora - Witolda, toteż podczas koncertu wykonano jego utwór zatytułowany „Recitativo e Arioso”.
Tak, w atmosferze naukowych refleksji, wspólnych dyskusji i muzycznych wrażeń upłynęło trzecie drozdowskie spotkanie ziemian.
Nie byłoby tego wydarzenia i towarzyszącej mu atmosfery bez gości. W tym roku drozdowskie Muzeum swoją obecnością zaszczycili przedstawiciele władz parlamentarnych i samorządowych, m. in. Starosta Łomżyński Elżbieta Parzych oraz Poseł na Sejm RP Lech Antoni Kołakowski; przedstawiciele rodzin ziemiańskich, m. in. potomkinie rodu Lutosławskich: wnuczki Mariana Lutosławskiego - Krystyna Witkowska oraz Teresa Chełkowska, wnuk Józefa Lutosławskiego – Ryszard Lutosławski z żoną Małgorzatą, Andrzej Matuszewicz - prawnuk Zygmunta Glogera, dyrektor Muzeum Regionalnego w Siedlcach, Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, potomek właścicieli majątku w Jeziorku - Marcin Schirmer, prezes białostockiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego - Jan Ślusarczyk, redaktor naczelna „Wiadomości Ziemiańskich” Zofia Pacuska, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego Piotr Szymon Łoś, potomek właścicieli Pniewa – Józef Jabłoński z żoną Hanną, Andrzej Pieńkowski - potomek właścicieli majątku w Krzewie wraz z żoną Marią, Szymon Leśniak - potomek rodziny Rostworowskich, dawnych właścicieli Tykocina oraz Kurowa, wywodząca się z ziemiaństwa kresowego (ze Żmudzi i Podola) Ewa Cywińska wraz z mężem Kazimierzem (oboje stworzyli prywatne Muzeum Kresowego Domu Muzycznego), przedstawiciele świata nauki, oświaty, kultury, przedstawiciele organizacji pozarządowych, instytucji państwowych, jak również inni szanowni goście z różnych części kraju oraz regionu, Łomży, Drozdowa i okolic.
III Spotkanie Pokoleń w Kręgu Kultury Ziemiańskiej odbyło się pod honorowym patronatem Starosty Łomżyńskiego Elżbiety Parzych.